Фән-заман рубрикасы буенча яңалыклар

Корбан Галимов

(1909–1986)

«Сезгә ничектер, безгә авыр...»

Зөфәр абый белән Казанда, матбугат үзәгендә күрештек. «Әдәби кафе» дип аталган җыйнак кына, әмма уңайлы бер почмак бар анда – яңа китаплар караштыргалап, каһвә эчеп, күңелгә якын кешеләр белән сөйләшеп утырырга уңай урын. Әңгәмәдәшемне көткән арада киштәләрдәге бихисап мәҗмугалар арасыннан «Бакый Урманче» дигәне күзгә ташланды. Оста гомер буе шигырь язган икән. Әлеге китап – Урманче шигырьләренең тәүге кат матбугатта менә шулай олылап тәкъдим ителеше. Ни хикмәт, төзүчесе, гарәп шрифтындагы текстларны гамәлдәге язуга күчерүчесе һәм шулай ук кереш мәкалә авторы да Зөфәр Мөхәммәтшин булып чыкты! Озакламый Зөфәр абый үзе дә җил-җил атлап, елмаеп килеп керде. Күземне һаман китаптан ала алмыйм, гадәтемчә, китапның ахыргы битендәге азаккы шигырьгә игътибар итәм...

Кукмара «кулибиннары»

Фән белән кызыксыну балачактан уянырга тиештер.

Беренче татар профессоры

Гыйлем Камай (1901-1970) – химик-органик, химия фәннәре докторы (1941), профессор (1961), ТАССРның һәм РСФСРның атказанган фән һәм техника эшлеклесе (1944; 1961), Татарстанның Социалистик Төзелеш Батыры (1932), СССРның фән һәм техника өлкәсендә Дәүләт бүләге лау- реаты (1952). 1926-1929,1931-1931 елларда Казан дәүләт университетында, 1935-1937 елларда ректор; 1930 елдан Казан химия-технология институтында да эшли, 1946 елдан органик синтез нигезләре кафедрасы мөдире; 1945-1952 елларда СССР Фәннәр академиясенең Казан филиалында гыйльми сәркатип. Гыйльми хезмәтләре фосфор һәм мышьяклы органик кушылмаларны синтезлау мәсьәләләренә карый. Химия буенча татар телендә дәреслек һәм атамалар сүзлеге авторы.

Хатыйп Миңнегулов: «Милләтеңне ярат та син, кирәк икән, тәнкыйтьлә дә»

Татар халкының горурланырлык улы – әдәбият галиме, җәмәгать эшлеклесе, милли җанлы олпат шәхес Хатыйп Йосыф улы МИҢНЕГУЛОВ агымдагы елның 12нче маенда күркәм гомер бәйрәмен – 85 яшьлек юбилеен билгеләп үтте. Бик күп мөгаллим һәм галимнәрнең остазы булган Хатыйп Йосыф улы безгә тормышының якты мизгелләре, сикәлтәле борылышлары турында бәян итте.

«Тарихны булган хәл дип карарга кирәк»

Татар халкы тарихы турында сөйләшәбез икән, иң күренекле татар галимнәренең берсе Искәндәр Гыйләҗевны телгә алмый мөмкин түгелдер. Кызыклы шәхес ул. Шәһәрдә туып үсеп, рус мәктәбен тәмамласа да, гомерен татар халкы тарихын өйрәнүгә багышлаган. Аның да без күрмәскәрәк тырышкан өлешен – Икенче Бөтендөнья сугышында коллаборационизм хәрәкәтен, ягъни әсир солдатларның Германия белән хезмәттәшлеккә җәлеп ителүләрен өйрәнгән. Һәм тагын... аңа һәрвакыт танылган язучы Аяз Гыйләҗевның улы булуын истә тотып яшәргә туры килгән. Ә бу, бер карасаң, бик зур җаваплылык бит. Сезнең игътибарга Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты җитәкчесе Искәндәр Гыйләҗев белән әңгәмә тәкъдим итәбез.

Баянчы профессор

Соңгы елларда «Бабалары түгел, оныклары татар булган кеше – татар», — дип әйтү популярлашып китте.