Хушлашу хатлары

Шәкертләремнең хозурына барганда, берәр бәйрәмгә барган төсле очынып, сөенеп бара идем. Бер-беребезне үз иттек, бик яраттык! Ике ел эчендә алар минем сеңелкәшләремә, энекәшләремә әверелделәр. Әйтерсең, ул ике ел мин җәннәт бакчасына сәяхәт кылдым. Университет укытучылары арасында мондый бәхет башка берәүгә тәтедеме икән?

Шул җитмешләп тирәсе шәкертем белән аерелышу авыр булды... «Безне онытмагыз, абый!» – диюләренә каршы: «Онытмаячакмын!» – дидем. Алар җавап итеп: «Хушлашканда бу сүзләр гел кабатлана. Тик, киткән җирегездә яңа тормыш башлангач, яңа кешеләр белән аралашкач, барыбер онытырсыз инде безне, абый», – диделәр. «Юк, мин сезне онытмаячакмын. Сез миңа адресларыгызны, туган көннәрегезне язып бирегез», – дидем. Бик шатланып язып бирделәр. Казанга күченгәннән соң, шәкертләремнең туган көннәрен барлап, беренче айда туучлылардан алып уникенче айда туучыларга кадәр календарь төзедем һәм һәр айның егерме бишләрендә шул айда туучыларга котлау открыткалары сала башладым. Укытучы абыйларыннан килгән карточкалар шәкертләремне бик сөендергән. Шуннан үзләре миңа хатлар яза башладылар. Мин моны көтми идем, дөресен әйткәндә. Алардан килгән хатлар мине нык сөендерде, һәм мин бик теләп, дәртләнеп ул хатларга җаваплар яза башладым. Тора-бара атна саен өч-дүрт хат килә башлады миңа. Кич белән өйгә кайтканда тартмада хат булу минем өчен әйтеп бетергезесез шатлык иде! Хат капчыгын кулыма алу белән өстенә: «Мине сөендергән өчен Аллаһ та сине сөндерсен!» – дип язып, сәгать ничәдә, ничә минутта кулыма кергәнен теркәп куя идем. Өйгә кайтып кергәч, кечке ашны ашауны да онытып, бүлмәгә бикләнеп, хатны тәмләп укый, хисләр, фикерләр таралганчы минутында җавап язарга тотына идем. Бер көнне өйгә кайтканда күңелем: «Тартмада хат бар», – дип пышылдады. Тик анда хат булмавын күргәч, кәефем кырылган хәлдә бусагадан атлап өйгә кердем. Гөлшатым белән кичке ашны ашап, чәй эчеп куйганнан соң, ул миңа елмаеп: «Сюрприз!» – дип, хат күрсәткәч, шатлыгымнан нишләргә белмәдем! Ул миңа: «Син, хат алгач, бар дөньяңны онытасың, шуңа күрә ашыңны ашаганнан соң гына бирергә мәҗбүр булдым», – диде.

Хатлар аша ата-аналарның да танышу теләге туган! Бер елдан соң шәкертләремнең һәммәсенең дә диярлек капкаларын шакыдым. Ничек сагынышканбыз, күрсәгез сез! Әти-әниләренең дә шатлыгы, кунакчыллыгы әйтеп бетергесез. Ул көннәрнең хатирәсе, җылылыгы һаман да күңелләребездә саклана...

Шулай итеп, безнең язышуларыбыз дүрт ел чамасы дәвам итте. Ни кызганыч, кесә телефоннары тарала башлагач, тора-бара хат алышу бетте... Ул хатлар капчыклары белән минем архивымда саклана, шөкер! Язган хатымның бер нөсхәсен үземдә калдырырга уйламаганмын башта. Соңыннан гына моны эшли башладым. Бәлкем, киләчәктә мин язган җавап хаты белән бергә аларны бастырырга да булыр.

Ул шәкертләремнең һәммәсе гаилә кордылар, балалар үстереп яталар. Балалары да үзләре шикелле булыр шәт, иншалла. Әмма, ни кызганыч, дүрт шәкертем мәңгелеккә күчте. 043 төркеменнән Фәтхуллина Алиябезне (6.12.1983–8.05.2002) төркемдәшләре белән бергә Уразбахтыга барып соңгы юлга озата алдык. Әти-әнисе, энесе белән һаман да аралашып торабыз, шөкер. 044 төркеменнән Исмәгыйлов Вальмирыбызның (25.6.1983–2005 ел) үлгән хәбәрен соңрак ишеттем... 946 төркеменнән, соңыннан хәзрәтлеккә дә укыган алты бала атасы Венер Моратов (1.05.1982–15.02.2019) коточкыч буранлы көнне бакыйлыкка күчте. Бик теләсәм дә, Казаннан соңгы юлга озата бара алмадым. Тик соңрак, туган ягына, Минзәлә районы Аю авылындагы каберенә барып, рухына догалар кылырга насыйп булды. Шулай ук 946 төркемнән өч бала анасы Галия Кәримовабызны (9.05.1982–17.02.2022) Казаннан Чирмешәнгә җирләргә кайта алдым, шөкер. Урыннары җәннәттә булсын! Балаларына, якыннарына Аллаһ сабырлык бирсен. Калганнарга Ходай исәнлек-саулык белән озын гомерләр насыйп итсен. Амин!

Ул хушлашу хатларын яңадан кулыма алдым да хатирәләр дәрьясына чумдым. Күңелләрем тулды, татлы сәяхәтемнән кире кайтасым килмәде...

Кадерлеләрем! Мин сездән мәңге бәхил. Ә сез миңа бәхиллегегезне бирерсезме икән?

Язган матур сүзләренә лаек булмасам да, газиз шәкертләремнең йөрәк түреннән ургылып чыккан, минем өчен бик тә кадерле булган, чын күңелдән язылган хатларының кайберләрен матбугатка бирергә булдым.

Ул көннәрне һәм сезне сагынып, кардәшегез Фатиһ Кутлу.

Сентябрь, 2024 ел, Казан.

* * *

Дөньяда зур мәгънәгә ия сүзләр бар: әни, кояш, жир, тынычлык, ипи... Минемчә, бу сүзләр hәрвакытта да янәшә йөри, hәм мин бу сүзләр янына сезне дә куяр идем. Чөнки сез, кадерле укытучым Фатиһ бәй, бу ике ел эчендә безнең тынгызсыз йөрәгебездә төрек теленә карата кызыксыну хисләре уяттыгыз. Юк, төрек теленә генә түгел, тормышка, кешелек дөньясына, җир йөзендә булган вакыйгаларга икенче төрле, олыларча акыл белән карарга өйрәттегез. Әле дә хәтеремдә: икенче курста укыганда, табигать алтын балдак кигән чагында, күңелләр моңланганда, сез беренче дәрескә кердегез hәм акрын гына безгә яңалык өләшә башладыгыз.

Әйтерсең лә кызыклы әкият китабы. Ә җил исә hәм менә шушы әкият китабының соңгы битләрен яба. «Тукта, җил. Актарма әле бу китапны», – дип кычкырасым килә. Без сезнең белән аерылабыз. Юк, мәңгегә, гомерлеккә түгел, без сезнең белән көн саен күңелдә күрешәчәкбез. Сезнең акыллы киңәшләрегез безгә hәрвакытта юлдаш булачак. Сезнең белән бергә кабызган белем учагы мәңгелек ут кебек беркайчан да сүнмәс.

Белем дөньясында йөзгәндә сезнең кебек капитан булмасак та, без сезнең өметләрегезне акларбыз, сынатмабыз. Бергә төзегән көймәбез җил-давылда нык торачак.

Сезгә хат язам. Ә күз алдымда сезнең дәресегез. Йөрәкләрдә дәртле моңыгыз безнең күңелләрне биләп алды. Шатлыкларны сезнең белән бүлештек, кайгылар белән уртаклаштык. Сез безне үз канатыгыз астына алдыгыз. Сез безгә әни дә, әти дә, абый да hәм таләпчән укытучы да була белдегез. Дөньяда үзгәрешләр күп булса да, жир йөзен яктыртучы кояш берәү генә. Аны алыштырып булмый, hәм сез биргән яктылыкны, җылылыкны да безгә беркем дә бирә алмаячак. Шуңа күрә бу хатымда сезгә бик зур рәхмәт әйтәсем килә. Борчулар китергән чакларыбыз да булгандыр. Сез безне гафу итегез.

Бу хатымны югалтмагыз. Еллар үткәч, алып исегезгә төшерерсез. Бәлки, бу кәгазь бите саргаер. Бу сары төс безнең сезне сагыну төсе булыр, hәм шушы хатны язган вакытта тамган күз яшебез булыр. Рәхмәт сезгә, Укытучым. Барыр юлыгыз киң, озын, сикәлтәсез булсын иде.

Сөмбел Абдуллина.

31.05.02. Алабуга.

* * *

Сез безгә ике ел уку дәвамында булган хатирәләрне сайлап язарга куштыгыз, ә бит ул хатирәләр бер китап язсаң да бетмәс. Сез безне ике ел буе укыттыгыз, белем һәм бик күп яхшы киңәшләр бирдегез. Без шатланганга шатландыгыз, кайгыларыбыз булса, юаттыгыз. Әле бу елда гына сез, Алсуның туган көне икәнен белгәч, аңа мороженое бирдегез. Ә иң нык күңелгә сеңеп калганы – сезне барлык укытучылардан якынрак күрә башлавыбыз – 2001 елның 24 ноябереннән соң булды. Бу көндә безнең Алиябез авариягә эләкте, һәм бер укытучы да сезнең кебек безнең кайгыбызны уртаклашмады. Сез – Алия янына больницага хәлен белергә барган бердәнбер укытучы. Ә Алиябезне югалткач, сез вакытыгызны кызганмыйча, аны соңгы тапкыр күрергә бардыгыз.

Әле менә бу көннәрдә Сорур апа белән (Алиянең әнисе) сөйләшкәнегезне миңа да ишетергә туры килде. Кайдан шундый сүзләр тапкансыздыр, белмим, сезне тыңлаганнан соң, күңелләр күтәрелеп китте, йөрәкләргә җылы өргән кебек булды. Ә Сорур апа сезне шундый якын күрде, «Сүзләре күңелемә май булып ята», – ди. Шундый авыр вакытларда сез безгә һәм Алиянең әти-әнисенә рухи яктан шундый нык ярдәм иттегез. Мин шушы вакыйгадан соң сезнең күңелегезне аңладым һәм бу дөньяда шулкадәр эчкерсез күңелле кешеләр бар икәнлегенә ышандым.

Ә дәресләргә килгәндә, алай рәхәт үткән, кызык дәресләр башка булмады. Сөйләштек тә, җырладык та, шигырьләр дә сөйләдек. Менә шул шигырьләр ятлавы авыр булды булуын, ләкин барыбер булдыра алганча ятладык. Әле уйлап тордым да, сез бу семестрда мине укымый башлады дип уйлагансыздыр, мөгаен. Үземчә тырыштым, ләкин шигырь ятлавы минем өчен авыррак инде. Абый, акланып язмыйм, әмма минем хакта: «Зачетны «автомат» куйгач, борынын күтәрде», – дип уйлавыгызны теләмим. Мин сезне бик хөрмәт итәм һәм сездән булдыра алганча үрнәк алырга тырышам. Рәхмәт сезгә, абый, шушы ике ел буе безнең кебек тыңлаусыз, күп сөйләшә торган төркемне укытканыгыз, безне, лаеклы булмасак та, шулкадәр якын иткәнегез өчен. ...Юлыгызда күбрәк үзегез кебек яхшы кешеләр генә очрасын, һәм бездән соңгы укучыларыгыз да сезне без яраткан кебек яратсыннар иде. Сезнең кебек кешеләрне күбрәк очратсак иде дөньяда.

Киләчәк тормышыгызда зур уңышлар теләп, укучыгыз Разилә Хафизова.

29.05.02; сәгать 22:55.

* * *

Бу ике ел эчендә мин (безнең бөтен төркемебез дә) сезгә гел ияләшеп бетеп, үземнең абыема караган кебек карый башлаган идем инде. Әгәр минем абыем булса, ул сезнеке кебек холыклы булсын иде. Бәлки, сез башка кешеләрдә бары тик хөрмәт һәм үз итү хисләре тудырганыгызны үзегез дә сизәсездер. Ничектер кешене үзегезгә якын да китермисез бик (әнә туган көнегезне ничек яшерергә тырыштыгыз, әмма без аны соңыннан барыбер белдек инде) һәм шул ук вакытта читкә дә җибәрмисез, һәркемгә дә туры килердәй сүзләр табасыз, шаяртасыз. Бу бит бик сирәк кешеләргә генә хас сыйфат. Мин үзем дә шуңа ирешергә тырышам, ләкин әле хәзергә барып чыкмый. Ярар, алдагысын вакыт күрсәтер, Алла боерса, бар да булыр.

Сәер һәм моңсу хәл килеп чыкты. Киләсе елга төрек теле дәресе кермәсә дә, сезне институтта гадәттәгечә күреп, аралашып торырбыз дип уйлаган идем, ә сез институттан, алай гына да түгел, Алабугадан китәргә жыенасыз, икән... Фатиһ абый, ә бәлки сез калырсыз?..

Аңлыйм, тормыш булгач, барысы да була инде. Ләкин кайчак акылың белән аңлыйсың, килешәсең, ә күңелең белән кабул итәргә һич теләмисең. Якын иткән, укытучы буларак кына түгел, ә шәхес буларак хөрмәт иткән кеше белән саубуллашасы килми бит инде ул...

Хушлашасы димим, чөнки дөнья түгәрәк, Алла боерса, берәр кайчан күрешербез.

Сез безне бөтенләй онытып бетермәгез инде, ярыймы? Ачуыгызны китергән чаклар да булгандыр, ләкин аларны искә төшергәндә, яхшы якларны да хәтерләгез, зинһар. Булдыра алсагыз, институтка булса да килеп китәрсез. Ышаныгыз, безнең арада сезне үз туганы кебек каршы алучы кешеләр булачак, сез бары тик безне онытмагыз һәм килегез. Килештекме?

Бәлки, сез монда калырга уйларсыз да, бу саубуллашу сүзләреннән бер рәхәтләнеп көләрсез дә әле. Киләчәкне бер Аллаһ гына белә...

Язмамны ничек башларга белмәгән идем, хәзер ничек тәмамларга белмим. Башта уйлар, фикерләр шул хәтле күп, чын күңелдәгесен дөрес итеп аңлатып та бирә алмадым кебек.

Фатиһ абый, Алла сезгә, гаиләгезгә һәрвакыт мәрхәмәтле булсын, һәр яңа көн шатлыклар һәм сөенечләр алып килсен. Тулы бәхетле булыгыз, уңышлар сезгә!

Дәресегездә башкалардан бик үк аерылып тормаган, әмма сезне ихластан үз иткән һәм якын күргән укучыгыз Фәйрузә Авзалова.

30.05.02, пәнҗешәмбе; сәгать 23:52.

* * *

Минем сезгә бик зур рәхмәтемне белдерәсем килә: төрек телен өйрәткәнгә дә, Төркия турында бик күп мәгълүматлар биргәнгә дә, безне шулай яратканыгыз, үз балагыз кебек күргәнгә, мәрхәмәтле, кешелекле булганыгызга да. ...Нишлисең бит, тормыш дәвам итә, тукталып тормый, һәм без дигәнчә генә түгел. Бәлки әле, насыйп булса, безнең юлларыбыз кайчан да булса кисешер, һәм без шушы вакытларны искә төшерербез Алла боерса. Бигрәк тә миңа шушы ике ел эчендә истә калырдай ике күренеш бар. Беренчесе, бүгенгедәй хәтеремдә, кышкы сессиядә зачет биргән вакыт. Менә шунда без сезнең белән ачыктан-ачык бик озак тормыш турында сөйләшеп утырган идек. Миңа бик нык ошады, шуннан соң мин сезне укытучы буларак кына түгел, ә кеше, киңәш бирүче, тормышны ничек бар шулай кабул итәргә өйрәтүче буларак та ярата башладым. Бәлки, сезнең исегездә түгелдер, ләкин минем бик исемдә калды.

Икенчесе, вакыйга дисәм дә була, дөресрәге күренеш буладыр инде. Алия (Фәтхуллина) мәрхүмәне җирләргә барганда сезнең кешелекле, мәрхәмәтле булуыгызга мин тагын бер кат инандым. Шунда декан, анын сәркатипләре барасы урында, дәресләрегезне калдыра-калдыра, эшегезне ташлап, сез бардыгыз. Монысы өчен дә сезгә зур рәхмәт.

Рәхмәт сезгә, Фатиһ абый!

Сезне яратучы, хөрмәт итүче Венера Калинина.

30.05.02.

* * *

Төркия турында минем элек тә ишеткәнем бар иде. Сезнең дәресләрегездә бу ил белән тагын да якынрак таныштым. Азмы-күпме аның табигате, яшәеше турында белдем.

Сез бездән бер тәэсир иткән дәрес турында язуыбызны сораган идегез. Минем өчен һәр дәрес истәлекле. Сез безнең белән үз телегездә сөйләштегез. Без аңламый идек, «Абый, татарча сөйләгез инде», – дип сорый идек. Вакыт узу белән сезне аңлый башладык. Беренче дәресләр әнә шулай үтте. Без ул вакытта беренче курста укый идек. Укуыбызның икенче елы бигрәк тә истәлекләр белән бәйле. Без подгруппаларга бүлендек. Подгруппабызда унике кыз. Сезнең белән фотоларга төштек, җырлар җырладык. Әйе, безгә җырлар өйрәттегез. Аларны безгә өйрәтеп кенә калмадыгыз, җырлап та күрсәттегез. Бу җырларны җырлау бик күңелле иде. Миңа бигрәк тә «Мәмләкәтем» дигәне ошады. Бу шигырь йөрәккә үтеп керә. Шагыйрь (Назыйм Хикмәт) шундый бирелеп барлык уй-хисләрен, кичерешләрен сурәтләгән, шигырьне кат-кат тыңлыйсы килә. Бу шигырь мине әллә кая еракка алып китә, уйландыра. Шигырьне өйдәгеләргә тыңлаттым. Алар аны аңламасалар да: «Ах, нинди матур!», –диделәр.

Сезнең дәрескә мин бәйрәмгә барган кебек бардым. Бу дәресләрдә ял итә идем, бары тик менә сезнең дәресегездә чын күңелдән көлеп, бергәләп җырлап була иде. Дәресләрдә үзегезнең башыгыздан үткәннәрне сөйләдегез. Моңарчы башка бер укытучы да безнең белән шулай ачылып сөйләшми иде.

Менә укуымның ике елы узып та китте. Без төрек телен өйрәнүне дәвам итәргә теләгән идек. Әмма сез бездән китәсез. Сезнең белән аерылышу бик күңелсез. Тиздән без дә укып бетерербез. Без дә таралышырбыз. Әйе, группа кызлары белән бер-беребезгә хатлар язарбыз. Күрешсәк, сезнең дәресләрегезне искә төшерербез. Әмма инде ул вакытта үткәнне кайтарып булмас. Бары тик истәлекләр генә калачак. Кешеләр әнә шул истәлекләр белән яшиләр дә. Минем өчен истәлек булып сез яздырган кассеталар кала. Авыр булганда, уку елларын искә төшерәсе килсә, мин әнә шул «Memleketim» шигырен тыңлармын.

...Абый, сезгә бик зур рәхмәт әйтәсем килә. Безнең тормышны шундый матур мизгелләр белән тутырдыгыз. Аларны онытмам, йөрәгемнең бер почмагына салып куярмын. Сезнең белән очрашырбыз дип өметләнәм. Тау белән тау гына очрашмый, ә кеше кеше белән күрешми тормый. Без дә күрешербез.

Сезгә зур рәхмәтләр әйтеп, укучыгыз Гөлназ Газизова.

30.05.02; сәгать 18:00.

Сезнең турында беренче хәтирәләрем... Бер бәйрәмдә сез «Миләшләрем» дигән җыр җырладыгыз. Бу җырыгыз белән сез минем күңелемә кереп калдыгыз. Мин хәтта уйлап та алдым: бу яшь укытучы бездә укытсын иде, дип. Һәм минем хыялым тормышка ашты. Ике ел сизелмичә дә үтте. Әйтәләр бит: «Тормыш аккан сулар кебек». Бу ике ел әчендә төрлесе булды инде. Әмма ләкин сез минем гел йөрәк түрендә булырсыз. Бәлки, без сезгә авыр сүз дә әйткәнбездер, барысы өчен дә гафу итегез безне.

Менә хушлашу мизгелләре дә килеп житте. Һәм минем сезгә иң беренче әйтәсе килгән сүз: зур рәхмәт! Сезгә киләчәк тормышыгызда шомырт чәчәгедәй ак бәхетләр, корычтай нык сәламәтлек, гаилә бәхете, уңышлар телим. Мин ышанам, киләчәк елда без очрашырбыз әле.

Иң изге теләкләр белән, Ләйсән Газизова.

30.05.02.

* * *

...Мин сезне беренче тапкыр бер концертта күрдем. Сез анда «Миләшләрем» җырын җырладыгыз. Бу вакытта, төрек кешесенең татарча шундый матур итеп җырлаганын ишеткәч, мин шаккаттым...

Фатиһ бәй, Сез безне шушы ике ел эчендә күп нәрсәләргә өйрәттегез. Сез биргән киңәшләр безгә hәрвакыт кирәк булырлар. Сезнең нурлы йөзегез, күңелгә ятышлы сүзләрегез безнең күңелләрдән hич тә китмәс. Сез дә, безнең начарлыкларны онытып, безне бары яхшы яктан гына искә алыгыз. Әгәр Сезнең хәтерегезне калдырган булсак, зинhар өчен, гафу итегез!

Безнең төркемне, андагы 20 укучыны исегездән чыгармагыз!

Сезне хөрмәт итүче укучыгыз Ләйсән Сәйфуллина.

30.05.02.

* * *

Менә сезнең китәр көнегез дә килеп житте. Без бүген имтихан бирәбез дә сезнең белән аерылышабыз. Ни кызганыч, сез безне бүтән укытмаячаксыз.

...Сезнең беренче тапкыр безнең дәрескә кергән көн бүгенгедәй хәтеремдә әле. Шул көннәр генә булсын иде. Яңадан сез дәрескә кереп: «Merhaba. Nasılsınız?» – дип сорасагыз иде.

Сез безгә күп белем бирдегез, безне дөрес яшәргә, авыр вакытларда югалып калмаска өйрәттегез.

Нишлисен инде, Аллаh шулай язгандыр. Сезнең китәр көнегез дә житте. Алдагы тормышта мин сезгә бары уңышлар гына телим. Гел шулай яхшы күңелле, әйбәт кеше булып калыгыз. Безне дә онытмасагыз иде. Без дә сезне гомергә онытмабыз.

Әле күрешеп торырбыз, безне укыткан чакларны искә төшереп сөйләшеп торырбыз. Чөнки сез җырлаган җырлар, сез сөйләгән мәзәкләр, безгә биргән яхшы фикерләрегез онытылмас.

Без сезгә берәр нәрсә белән ярдәм иттекме икән, белмим. Әмма сез безгә тормышны аңларга ярдәм иттегез.

Барысы өчен дә бик зур рәхмәт сезгә, Фатиһ абый.

Çok, çok, çok teşekkürler.

Сезгә зур хөрмәтләр белән, укучыгыз Венер Моратов.

* * *

Менә бүген кич утырып сезгә хушлашу хаты язам. Киләсе елга безне укытмавыгызны әйткәч, минем күңелем моңсуланып китте. Бу дөньяда бергә аралашып яшәгән дустың, укытучың белән аерылуы бик авыр. ...Минем сезне тыңламаган, өй эшләрен эшләмәгән чакларым да күп булгандыр. Әгәр минем тарафтан шундый эшләр эшләнгән икән, сез мине гафу иткәнсездер дип ышанып калам. Чөнки мин бит яшь әле, башта гел жиңел уйлар гына...

Фатиһ Бәй, менә шул укытуыгыз вакытында булган хәлләр гомерлеккә хатирәләр булып калсыннар hәм hәрдаим күңелдә яңартылып торсыннар иде.

Барысы өчен дә сезгә зур рәхмәт.

Илhам Гимранов.

Алабуга. 30.05.02; сәгать 23:35.

* * *

...Икенче курсны башлаганда безнең кулга алып укырдай дәреслекләр дә юк иде. Ә сез берсеннән-берсе кызыклы, эчтәлекле дәреслекләр таптыгыз, безгә белем бирергә тырыштыгыз. Бер-беребезнең укуларын чагыштырып, бүләкләр дә бирергә онытмадыгыз, бәйрәмгә матур календарьлар ясап бирдегез, туган көннәребезгә бүләкләр әзерләдегез. Истәлеккә видеоларга төштек.

Бишенче курсны тәмамлаганчы укытырсыз дип уйлаган идек. Ләкин сез, Фатиһ бәй, китәм дип әйттегез. Бу безнең өчен авыр яңалык булды. Инде сезгә өйрәнеп, дуслашып беткәч кенә сез бездән китәсез.

Ә бит безнең төрек теле дәресләре нинди күңелле үтә иде. Без дәресләрдә бик күп яңа әйберләргә өйрәндек, белем тупладык. Төрек кассеталарын тыңладык, төрек җырларын өйрәндек. Сез безне бик күп, бик күп әйберләргә өйрәттегез. Моның өчен сезгә чиксез рәхмәтебез.

Сезгә зурдан-зур уңышлар теләп, Лениза Гәрәева.

31.05.02.

* * *

Бүген 30 май, сәгать төнге бер. Күктә йолдызлар да күренми. Болытлар гына йөзеп йөри. Ә мин исә сезгә тырышып-тырмашып хат язам. Дөресен генә әйткәндә, мин хатлар язарга яратмыйм, андый сәләтем дә юк, ләкин сезнең өчен тырышып карыйм.

...Мәктәптә укыганда исә, чит тел буларак, безгә немец теле керә иде. Ул телне мин бары тик мәҗбүри рәвештә, ялкауланып кына укый идем, ягъни кызыксыну дигән әйбер юк иде миндә. Димәк, укытучы бу телгә кызыксыну, мәхәббәт уята белмәгән инде. Ә биредә исә безнең төрек укытучылары миндә бу телгә карата кызыксыну уяттылар, һәм шул вакыттан алып, бу тел белән чын мәгьнәсендә кызыксына башладым.

...Яңа укытучы килә дигәч, усал булмаса гына ярар иде, дип курыккан идек. Куркулар юкка гына булган. Сез безнең чын дустыбызга әверелдегез. Безнең һәрберебез өчен тырышып, янып йөри башладыгыз. Төрле конкурслар оештырып, бүләкләр әзерли идегез. Хәтта әти-әниләр дә: «Ул абыегызны банкротлыкка калдыра күрмәгез инде», – диләр иде. Ә инде сез бүләк иткән безнең карточкалар белән календарьны өйгә алып кайткач, әти белән әнинең күзләре маңгайларына менеп китте. Календарьны өйнең түренә – стенкага куйдык. Китапларны күргәч исә тагын да ныграк шаккаттылар. Хәзер үзләре дә шигырь ятлаганны күрсәләр, аларга кычкырып укуымны сорыйлар. Берсендә шулай әнигә «Әни» шигырен укыйм, кинәт әнием елап жибәрде. «Аңладыңмыни соң, әни? – дим. – Аңлагандай елап утырма инде», – дип, шаярып кына җавап бирдем... Чыннан да әни шигырьнең мәгьнәсен яхшы аңлаган иде.

Киләчәктә дә безне онытмагыз, кунакка килегез. Хыялларыгыз, теләкләрегез тормышка ашсын.

Сезнең укучыгыз Гөлнур Фарухшина.

30–31 май, 2002 ел.

* * *

Һәр милләт кешесе өчен иң моңлы көй – милли көй, иң матур тел – туган тел. Бу хисләрне тоеп, ләззәтләнеп яшәгән кеше, һичшиксез, бәхетле. Андый кеше эшкә дә, гыйлемгә дә маһир – бу юллар, Фатиһ абый, сезнең турыда.

Җыр халыкның иң киң таралган, иң хөрмәтле иҗат җимеше. Җыр – ул рухлану, җыр ул матурлыкка соклану. Сез сизә идегез микән, без сез җырлаганда бирелеп тыңлый идек. Җыр аңлаган кеше матурлыкны аңлый. Ул нечкә күңелле, мәрхәмәтле була. Бу сыйфатлар барысы да сезгә хас. Сез җырлаган җырлар мәңге күңелдә калыр. Сүзләрен белеп бетермәсәм дә, мин аларны өйдә көйләп йөрим, безнең татар көйләренә якыннар. Ә сез бит матур җырлыйсыз. Менә мин дә укып бетергәч дәресләрне сезнең метод белән алып барырмын. Сез безгә дәресләрегезне жиңел үзләштерерлек итеп аңлата идегез. Сезнең дәресләрдә мин ничектер үземне иркен тота идем. Сез хисләргә бай кешедер. Ни өчен, дисезме? Мин сезнең көндәлек алып баруыгызны белдем. Сез һәрбер мизгелне истә калдырырга тырышасыз икән. Минем дә сезнең кебек, һәрбер мизгелне истә калдырып, кадерен белеп яшисем килә. Ошамаган якларымны гафу итеп, мине ничек бар шулай исегездә калдырсагыз иде. Китәбез, дисез. Белегез: сез минем яраткан укытучым булып калачаксыз.

Сезгә озын гомер, иҗади уңышлар, бәхет теләп, укучыгыз Лилиана Гыйләҗева.

31.05.02.

* * *

Ике ел дәвамында төрек теле дәресләрендә нинди генә кызыклар, көлке хәлләр булмады. ...Сезнең ярдәмегез белән, төрек телен бөтенләй үк камил белмәсәк тә, җөмләләр, кечкенә хикәяләр төзи белә башладык. Төрекчә җырлар өйрәндек. Алар үзләренең моңнары белән башка милләт җырларыннан бик нык аерылып торалар.

Миңа төрек теле дәресе бик ошый иде. Шуңа күрә дә мин бу дәресләрне калдырмый идем. Авыр фәннәр укып кергәч, ничектер ял итү дәресе кебек тоела иде. Чөнки без бит дәрестә шигырьләр, мәзәкләр өйрәнә идек. Ятларга бирелгән шигырьләрне ятлыйсы гына килеп тора. Кайтып шул шигырьләрне ятларга утырсам, рәхәтләнеп китәм. Төрек шигырьләрен, җырларын өйрәнү жиңел. Тагын берәр ел булса да төрек теле керсә, мин бик шат булыр идем.

Китә калсагыз, безнең институтка да сирәк булса да килеп китегез. Төрекчә исәнләшергә дә кеше калмый бит безгә. Төрек теле керми дип, һич тә бу телне онытырга ярамый. Чөнки «борынгы телләр»не укыганда да төрек теле сүзләре бик еш очрый. Ә бу телне аз булса да белү төрки тел сүзләренең фонетик үзенчәлекләрен билгеләргә ярдәм итә.

Фатиһ абый, сез кая гына китсәгез дә, мин сезгә эшегездә зурдан-зур уңышлар казануыгызны, тормышыгызның аяз, кояшлы булуын телим. Бәхет сезгә һәрвакыт елмаеп торсын.

Иң изге теләкләр белән, укучыгыз Лилия Мирсиапова.

30.05.02; сәг. 14:30.

PS: Көн кояшлы, күктә сирәк кенә болытлар йөзеп йөри. Тәрәзә янындагы өстәл каршына утырдым да табигать кочагына карап яздым.

* * *

...«Меrhaba» дип башланып китә безнең төрек теле дәресебез. Һәм шул вакыттан Төркия иленә сәяхәткә кереп китәбез. Минем өчен иң истә калган көннәрнең, дәресләрнең берсе – ул сез әниегез турында сөйләгән дәрес иде. Сез ул дәрестә безгә хәтта әни турында төрекчә җыр җырлап күрсәткән идегез. Шул дәрес кергән көндә мин әкрен генә эчемнән елап утырдым, чөнки мин өйгә төп-төгәл бер ай кайтмаган идем. Сезнең сүзләрегез, җырларыгыз аша мин әниемне, әтиемне, туган ягымны тагын да ныграк ярата, кадерен белә башладым.

Фатиһ абый, сезгә кыенлыклар китергәнебез өчен, дәресләргә сез кушкан текстларны ятлап килмәгән өчен, барысы өчен гафу итегез. Уку елы башланганда беренче курста без сезнең белән төрекчә түгел, ә татарча исәнләшә идек. Дөресен генә әйткәндә, мин ояла идем. «Merhaba»ны дөрес итеп әйтмим шикелле иде. Ләкин хәзер, абый, мин бер дә оялмыйм, бу миңа хәтта бик ошый. Һәм мин төрек телен өйрәнгәнемә бик шат, мин сезнең белән горурланам, абый.!

Алсу Миннебаева.

30 май, 2002 ел; сәгать 16:00.

* * *

Кызганычка каршы, минем өчен иң яраткан дәресләр тәмам булдылар. Ике ел буена безнең белән эшләгән вакытыгыз юкка гына үтмәде. Чөнки сезнең тарафтан мин Төркия иленә гашыйк булдым. Әйе, дөрес, гашыйк булдым. Аның мәдәниятенә, иленә, табигатенә, теленә, җырларына... Минем төрек теле дәфтәренең соңгы битендә болай дип язылган: «Минем хыялым – Төркиягә сәяхәт». Һәм мин анда кайчан да булса барачакмын!

Сезгә туган илегездән ерак булу бик авырдыр инде. Әмма сез бик тә түземле. Хәтерегездәме, сез безне ишектән чыгарып, кире төрекчә исәнләшеп керергә өйрәттегез! Ә җырлар! Сез һәр дәрес диярлек безгә шаркы (җыр) сөйләдегез. Шул вакытта минем күңелемә ниндидер рәхәтлек, тынычлык килә иде. Онытылып, шунда, шул серле Төркиягә очып китәсе килә иде! Ә соңгы дәресләребездә без бергә кушылып җырладык. Шундый рәхәт иде.

Барлык истәлекле мизгелләрне, һәрбер үткәргән кызыклы минутларны мин мәңгегә-мәңгегә күңелемдә саклыйм. Сез бөтен җаныгыз белән безнең өчен тырыштыгыз. Һәм бу бәяләп бетергесез эш. Бу олы, зур, игелекле эш. Шундый укытучым булганга язмышыма мин бик тә рәхмәтлемен. Һәм сезгә дә, Фатих абый.

Сезне мәңге онытмаучы Гөлназ Нуриева дип белерсез.

30.05.02.

* * *

Шушы хатым аша мин Сезгә булган рәхмәтләремне җиткерергә телим. Ике ел дәвамында мин бик күп нәрсәләр белдем. Дәрестә төрек телен генә түгел, ә аның җырларын, шигырьләрен, төрекләрнең яшәү ревешен, Төркиядәге яңалыклар турында да өйрәндем. Дәресләрегезне җырлар белән аралаштырып алып баруыгыз, җырлап күрсәтүегез миңа бик ошый. Бу дәресләрдән без арып түгел, ә ял итеп чыга идек.

Шушы ике ел эчендә сезгә китергән борчуларым өчен гафу үтенәм. Миңа булган үпкәләрегезне онытсагыз иде.

FATIH BEY! Ben size çok başarılar dilerim! Siz cok iyi öğretmensiniz  bu nedenle size teşekkür ederim!

Sizin öğrenciniz Айгөл Исламова.

31.05.02.

* * *

Ничек кенә дип әйтсәң дә, Сез минем хәтердә хәзерге көндәге шикелле калырсыз: дәрес өчен кирәкле барлык кәгазьләре тәртиптә булып, шундый ук тәртипне бездән дә таләп итүче мөгаллим. Сез, төрле юллар табып, безне төрек теле белән кызыксындырырга тырыштыгыз. Бу максатка ирешү өчен әдәбияттан, сәнгатьтән файдаландыгыз. Минем уйлавымча, Сезнең бу тырышлыкларыгыз бушка булмады. Укуга кергәндә әлеге татар-төрек бүлеген сайлавым өчен үкенмим, күбрәк шатланам hәм бу фикергә килүемдә Сезнең дә өлеш зур.

...Сезгә атап шигырьләр дә яза алмыйм, чөнки мин шагыйрь түгел, җырлар да ижат итә алмыйм, чөнки андый сәләтем юк; мин чын күңелдән әйтелгән теләкләремне генә житкерә алам: Сезгә гомернең озынын hәм кояштай балкып торганын; сәламәтлекнен ныгын – Татарстанның зәмһәрир суыкларына да чыдам булганын; эшегездә ижат ңимешләрегезнең мул булуын телим.

Укучыгыз Ильвира Федотова.

31.05.02.

* * *

Төрек телен укытуның беренче көненнән үк сез үзегезнең һәрвакыт елмаеп сөйләшүегез, акыллы киңәшләрегез, һәрберебезгә игътибарлы булуыгыз белән безнең үз кешебезгә әйләндегез. Шулай ук сез безнең күңелләргә үзегез башкарган җырлар белән кереп калдыгыз. Җырларыгыз аша бездә төрек теленә карата мәхәббәтне тагын да арттырдыгыз.

Фатиһ бәй! Мин үземне сезнең алда гаепле итеп сизәм, чөнки дәрес вакытында рәсем ясап, сөйләшеп утырып, сезнең теңкәгезгә тия идем. Менә хәзер, җай чыгып, мин сездән гафу үтенер идем, гәрчә боларны комачаулык китерер өчен эшләмәсәм дә. Үзем шундый инде мин – тиктормас кыз.

Тормышыгызда исә мин сезгә иң изге, иң якты теләкләр теләр идем. Гөлшат ханым белән тигезлектә, бәхеттә, саулыкта яшәгез,һ әм һәрвакыт куйган максатыгызга ирешегез.

Зур рәхмәт белән, Лениза Галимова.

31.05.02.

* * *

Институтка укырга кергәч, төрек телен ничек өйрәнәчәгемне күз алдыма да китермәгән идем. Бигрәк тә, безне төрекләр укыта дигәч. Дөресен генә әйткәндә, мин төрек халкы турында бер генә нәрсә – «вак» кешеләр дип ишетә идем. Ләкин сезнең белән танышкач, мин бөтенләй башка фикергә килдем. Сез – гади, кешелекле, мәрхәмәтле, сабыр! Моны мактау сүзе дип кабул итмәгез. Чынында да бу шулай.

Ике ел уку буена безнең яктан авырлыклар күргән булсагыз, гафу итегез! Без ни эшләсәк тә, сезне яратып эшләдек.

Сезнең авыр вакытларыгыз да җитәрлек булгандыр. Ходай сезгә сабырлыклар бирсен. Гөлшат ханым белән бергә бәхетле булыгыз. Хыял, уй-теләкләрегез чынга ашсын. Киләчәктә сезнең язылачак китабыгызны һәм аудио кассетагызны күрермен дип уйлыйм.

Сезне хөрмәт итеп әм яратып, Галия Кәримова.

* * *

Сезнең белән без ике елны бергә кичердек. Бу ике елда күп нәрсәләр булып узды: яхшысы да, начары да. Бу ике елда сез безгә абыебыз кебек булдыгыз. Сез һәрвакыт безне аңладыгыз, ярдәм иттегез. Укыганда төрле чаклар булгандыр: дәрес калдырган чаклар да, тыңламыйча утырып, җаныгызны корыткан чаклар да. Ләкин болар өчен сез безгә ачуланмыйсыздыр һәм гафу итә алырсыз дип ышанам, чөнки сез безне гел аңлый идегез. Безгә бар белгәнегезне бирергә тырыштыгыз һәм безнең башларга күп белем, күңелләребезгә матурлык салдыгыз. Болар өчен мин сезгә бик рәхмәтлемен. Мин беләм, без сезгә беркайчан да яхшылыкларыгыз өчен түләп бетерә алмабыз, ләкин «Бер рәхмәт мең бәладән коткара» диләр, ә без сезгә гомер буе рәхмәтле булырбыз. Киләчәктә сезгә бездән әйбәтрәк һәм тыңлаулырак укучылар телим. Эшегездә иҗади уңышлар, гаиләгездә тигезлек, исәнлек-саулык теләп, хөрмәт һәм ихтирам белән, укучыгыз Мәрьям Җианшина.

31.05.02.

* * *

...Сезнең сыман бүтән укытучы юктыр, сез бөтен җаныгыз, күңелегез белән безгә белем бирергә тырыштыгыз, бу тормышта кешелекле булырга өйрәттегез. Җырларыгыз, шигырьләрегез аша үз илеңне яратырга, әти-әниләребезне онытмаска кирәген өйрәттегез.

Мин, үзем дә белмим нигә алайдыр, күңелем тыныч булмаганда сез өйрәткән җырларны җырлап йөрим, тынычланам.

Иң изге теләкләр белән, Миләүшә Хәсәнәва.

30.05.02.

* * *

Мин бүгендәй хәтерлим сезнең беренче дәрескә кергәнегезне. Башта сез дә, сезнең сөйләшүегез дә кызык тоелды. Аннары ияләштек. Хәтта сезне яраттык та. Чын күңелемнән язам, сезнең кебек кешелекле, мәрхәмәтле, ярдәмчел кешене, укытучыны күргән юк иде. Бәлки, сез моңа ышанмассыз да, чөнки кайбер дәресләргә әзерләнми идек. Дәресегезне яратмаганбыз дип уйламагыз.

Минем иң зур хыялларымның берсе – Төркиягә бару. Сезне тормыш Татарстанга алып килгән кебек, мин дә бәлки Төркиягә барырмын дип ышанам. Рәхмәт сезгә.

Сезнең укучыгыз Ландыш Гимазова.

31.05.02.

* * *

Иртәгә менә соңгы дәресебез, бер караганда, ышанасы да килми. Сезнең белән ике ел гомер кичердек, ә бу институт елларының яртысы диярлек. Аллаһ боерса, ышанып калам, шушы институтта уку елымда истә калачак укытучылар исемлегендә сезнең дә исемегез булачак. Сез барлык укытучылардан аерылып тора торганы булдыгыз. Безне ярыштыра-арыштыра укыттыгыз, җырлар өйрәттегез, тормышның авырлыкларына түзәргә кирәк дип аңлата идегез. Сезнең бар сөйләгәннәрегез исебездә.

Ә төрек теле миңа бик ошый. Тик дәресләр санын бик аз куялар бит. Ә башка фәннәрне тутыралар. Иң кирәкле фәннәрне генә укытсыннар иде ул! Ярар, анысын без бернишләтә алмыйбыз...

Иң изге теләкләр белән, Илгизә Тәкыева.

* * *

...Сез әле безгә төрек телен, грамматикасын гына түгел, төрек җырларын да өйрәттегез. Моның өчен сезгә бик-бик зур рәхмәт. Киләчәктә, укытучылык эшегезне дәвам иткәндә, бездән күпкә яхшырак укучылар телим. Шулай ук сез бик матур җырлыйсыз, сәхнәгә күтәрелеп җырлый башлавыгызны телим.

Сез хатирә дәфтәрегездән өзекләр укыганда, монда килгәч сезгә ничек авыр булуын аңладым. Күп авырлыкларны җиңгәнсез, инде хәзер очраганнары алдында туктамагыз, алга барыгыз. Безне дә онытмагыз.

Укучыгыз Земфира Галимова.

* * *

Фатиһ абый, Сезгә Ходай талант биргән. Киләчәктә Сезне җырчы итеп күрергә телим. Әгәр дә Сезне сәхнәдә күрсәк, кассеталарыгызны алып тыңласак, безгә зур шатлык булыр иде. Сезнең матур тавышыгызны бүтәннәр дә ишетсен иде. Шулай ук сезгә гаилә бәхете телим. Гөлшат ханым белән матур гомер кичерегез. Сезгә саулык-сәламәтлек телим, беркайчан да чирләмәгез. Сез инде хәзер салкынга да, кызуга да түзәсез. Фатиһ абый, Сезнең кебек сабыр кешеләр дөньяда бик сирәк. Сезгә теләгем: гел шулай сабыр блып калыгыз. Сабыр төбе – алтын диләр бит...

Сезгә уңышлар теләп, укучыгыз Илсөяр Минниханова.

* * *

Шушы хат аша мин сезгә зур рәхмәт әйтергә телим. Ике ел буе сездә укып, мин бик күп нәрсәләргә өйрәндем. Татар-төрек бүлегенә кергәндә төрекчә сөйләшергә hәм язарга гына өйрәнермен дип уйлаган идем. Сез төрек телен hәм шулай ук төрек җырларын, шигырьләрен өйрәттегез. Мин аларны бик яратып тыңладым hәм өйрәндем. Дәресләрне җырлар белән аралаштырып барганыгыз өчен рәхмәт.

Шушы ике ел эчендә борчулар китергән булсак, гафу итегез. Кайда гына булсагыз да, безнең төркемне онытмавыгызны сорыйм. Кунакка килегез.

Бик яхшы укытучы булганыгыз өчен бик зур рәхмәт сезгә.

Сезгә уңышлар теләп, укучыгыз Гөлнар Мәдиева.

Фатиһ КУТЛУ

«Мәйдан» № 10, 2024 ел