Мөдәррис Әгъләмов шигырьләре

Китә алмыйм...

Без йөзәбез...
Дөнья ап-ак күбек.
Без йөзәбез менә шашкан кебек,
Безгә тәкъдир язган бөтен ләззәт
Бергә килеп, баштан ашкан кебек.
Мин китәргә тиеш таңга чаклы,
Ә бу кичә кабатланачакмы?
Кабатланачакмы бу кичә —
Китә алмыйм шуны белмичә.
Тирбәләбез, бу җир безгә бишек.
Юк, ул көймә...
Без барабыз ишеп.
Кеше кулы койган матурлыклар
Безнең белән бара тирбәлешеп.
Бездән сон да шулай барачакмы?
Бу диварлар мәңге калачакмы? —
Меңләп сорау, меңләп уй кичә...
Китә алмыйм шуны белмичә.
Бездән соңгы буын кемчә сөйләр?
Яңгырармы анда безнең көйләр?
Кабатланачакмы шушы кичтә
Без ант эчкән татлы бу тәгъбирләр?
Безнең дәвам шулай яначакмы?
Арып-талып уйга калачакмы? —
Китә алмам, дөнья:— Юк! — дисә,
Китә алмыйм шуны белмичә.
Илләр бәхетенә җиткән хәтле
Саклармы җир затлы хакыйкатьне,
Ялган матурлыкка төрмичә? —
Китә алмыйм шуны белмичә.
Меңләп сорау, меңләп уй кичә...
...Киләчәккә бара алмын кеше,
Бара алмый шуны белмичә.

Мин табышмак чишәм

Яралганмын кара туфрагымнан,
Идел-судан, халык җырларыннан,
Ак яулыклы татар карчыгының
Яргаланып беткән кулларыннан.
Яралганмын әнкәм көлтә итеп
Бәйләр өчен җыйган учмалардан,
Көлтәләрдән учма булып кына
Безгә килеп җиткән кыйссалардан.
Яралганмын җил-давыллар узып
Исән калган агач башларыннан,
Диварларга нигез булып яткан
Истәлекле кабер ташларыннан.
Яралганмын халык иҗат иткән
Табышмактан, әйе, табышмактан...
Әткәм хыялланып эзләп йөргән,
Җавап итеп, әнкәм мине тапкан.
Тапкан, табышмакка җавап итеп,—
Шулай тапкан әткәм эзләгәнен...
Тик барыбер бер табышмак булып
Калган минем һәрбер күзәнәгем.
«Үзе атлап йөрсен, дөнья күрсен» —
Еллар минем аяк-кулны чишкән;
«Тапкырлыкның татлы тәмен белсен»
Туган халкым сөйләр телне чишкән.
...Яралганмын кара туфрагымнан,
Идел-судан, халык җырларыннан,
Хәзер инде дөнья, чишәр өчен,
Үз алдыма табышмаклар куйган.
Мин дә җавап эзлим әткәм кебек,
Мин табышмак чишәм нәселемә.
Аяк-кулын вакыг чишәр аның,
Сөйләр телен кемнәр чишәр менә...
...Мин табышмак чишәм нәселемә.

Кайда соң ул йөрәк?

Әллә инде кызык табып,
Әллә инде чынлап,
Күкрәкләргә колак куеп,
Карый идек тыңлап.
Бәхәсләшә идек әле,
Күп белергә теләп,—
Уң яктамы, сул яктамы,—
Кайсы якта йөрәк?
Дөнья булгач, газаплар да
Үтми икән урап;
Безнең тарафлардан да ул
Әйләнмәде ерак;
Иреннәрдән сыгылып чыкты
Өзек-өзек сүзләр:
— Йөрәк бит ул түзәр өчен
Яратылган,
Түзәр!
Эзләгәндә ялгышулар
Бәгырьләргә үткән;
Табылганнан югалганы
Кадерлерәк икән.
Кайчагында искә төшеп
Үзәкләрне өзә.
Йөрәк бит ул түзәр өчен
Яратылган,
Түзә.
Замананың әче җиле
Зәһәррәк исә;
Уң яктамы, сул яктамы —
Хәзер нскә төшә.
Йөрәк яна, сүрелми дә,
Сүнми дә ул утлар.
Янар өчен яратылган...
Вакыт җитәр,
Туктар!
Ә бер малай сорый миннән
Шаярырга теләп:
— Уң яктамы, сул яктамы —
Кайсы якта йөрәк?
Ә мин әйтмим, әгәр әйтсәм,
Барсы җимерелер.
Йөрәге бар икән агәр,
Вакыт җитәр —
Белер.

"Тарала изге теләкләр..."

Тарала изге теләкләр,
Кошлар сыман очып;
Минем алда үз киңлеген
Ача шигъри офык.
Ачыла (ачылмый киңлек
Күтәрелми генә).
Кемнәр менгән иле белән
Офык киңлегенә?
Күкрәкләр киңәеп китә,
Иркенәя сулыш;
Ныгый бара туган җиргә
Горур басып торыш;
Якыная ата-баба
Гореф-гадәтләре...
Йә, ни әйтер Бөек Вакыт
Галиҗәнапләре?
Ачылып, яктырып ала
Томанланган акыл;
Асыл ирләрне табынга
Җыя шигъри чатыр;
Аралашып китәр өчен
Тиз салына күпер;
Баш күтәрә баш бирергә
Теләмәгән фикер.
Искереп беткән әйтемне
Чөеп кенә ташлый;
Кылыч кисә алмый икән
Горур торган башны!
Ә ул башның баш бирмичә
Торган сәгатьләре...
Йә, ни әйтер Бөек Вакыт
Галиҗәнапләре?
Ничек инде чыгып китим
Әнә шундый чакта?
— Югалды ул,— дип, берәрсе
Әгәр минем хакта
Фикер тудырмакчы булса,
Киңәшем шул сиңа:
— Мәгарәдә ята,— диген,—
Әбүгалисина!

Җылы эзләп

Су өсләре әнә тимгел-тимгел —
Кабан күле ята шадраланып;
Күксел дулкыннары егылалар
Ярга барып.
Җылы эзләп ярга йөгерәләр,
Йөгергәндәй учак тирәсенә.
Ашыгудан капкан сулышлары,
Күкрәкләре еш-еш күтәрелә.
Җылы эзләп, көзге киплекләрнең
Канат җилпи . барча тарафлары;
Сикерәләр җиргә җылы эзләп
Чаганнарның елгыр яфраклары.
Трамвайга кошлар килеп керә,
Аерылып калган гарип кошлар...
Көз — озату чоры.
Моңсу гына
Озатып кала көзге тукталышлар.
Көз — озату чоры. Торналарның
Канатларын тоя Сөембикә...
Кремльнең ап-ак стенасы
Киноэкран кебек:
Көзге күктә
Нинди кошлар, нинди болыт уза -
Һәммәсен дә тора чагылдырып.
(Хет буяласа, килер буыннарга
Сәер сурәтеңне калдыр, болыт!)
Сүрәнләнә кояш, сүрәнләнә,
Уз-үзенә жәелеп, эреп бара.
Бөтен дөнья ашыга...
Бөтен дөнья
Җылы эзләп кышка кереп бара.

Төшке ялдан соң

Кузгалырга вакыт!
Хыял башка, тормыш башка,
Ашка
Ашаган күк ачы катык катып.
«Кара — кара, ә ак — ак инде» дип,
Чиге күренмәгән гәпләр сатып,
Күп пыскыттык затлы тәмәкене,
Бу илаһи җиргә кырын ятып —
Кузгалырга вакыт!
Саздан чыгарылган сыер сыман,
Буразналар сулый,
Ирек татып.
Сөрәсе җир кара зур авызын
Ачып карап тора тыкырдатып —
Кузгалырга вакыт!
Максатлар нык иде,
Адымнар нык,
Шуңа микән уздык һәйләп-көлеп...
Баш күтәрсәк — гаҗәп!
Ыргытканбыз
Дөнья кадәр җирне әйләндереп.
Яңа заман, тизлек заманы бу,
Белмидер ул, димә,
Әйе, беләм!

Серле йөрәк

Миңа баккан күзләреңнән
Үбәм сине шашып,
Үбәм, миннән башкаларга
Булмасын ул гашыйк.
Күзләрең белән берочтан
Керфегеңнән үбәм
Усал күзләр караганда
Алар төшсен түбән.
Йөрәгеңнән үбәр идем -
Күренми шул йөрәк.
Ай, ул йөрәк, серле йөрәк
Яши тирәндәрәк.
Колак яфракларың синең
Кытыклансын, үбәм.
Беркайчан да усал сүзләр
Ишетмәсен миннән.
Күзләреңнән, битләреңнән,
Маңгаеңнан үбәм.
Җыерчыклар алмасыннар
Минем гаеп белән.
Йөрәгеңнән үбәр идем -
Күренми шул йөрәк.
Ай, ул йөрәк, серле йөрәк
Яши тирәндәрәк.
 

Мөдәррис ӘГЪЛӘМОВ