Казлар каңгылдаша

Бала чакта бездән бер өй аша «Каюм ишегалды» дигән ачык чирәмлек урыны бар иде. Без анда каз бәбкәләре саклый идек. Авылда иң ишле каз безнеке була торган иде. Өч ояга кырык бишләп бәбкә. Барысы да кыр казлары төсендә булыр иде. Кечкенә чакта иртә язда кыр казларының күктән «кыйгак-кыйгак» дип аваз салып кайтуларын күзәтергә ярата идек без. Аларны күрүгә, бер-беребездән уздырып, салам бөртекләре җыеп кайтабыз да, казлар утырган ояга салабыз. Кыр казлары килгәндә, никадәр күп салам җыеп каз оясына салсаң, шулкадәр күбрәк бәбкә чыга, имеш. Бу – әби-бабалардан калган ырым гына булмагандыр. Һәрхәлдә, мин аңа бөтен барлыгым белән ышана идем. Чирәмлектә каз бәбкәләре саклау бала чакның гүзәл бер мизгеле булып хәтергә сеңгән. Бәбкәләр йомыркадан борынлап чыгуга, күрше-күлән, якын-тирә авыллардан әнигә каз белешергә киләләр иде. Яхшы нәсел, имеш. И-и, ул әнинең юмартлыклары, берәүне дә буш җибәрми торган иде.
Әти-әниләр вафатыннан соң, төп йортта энекәш кенә калды. «Ир-атка каз асрау кыен булыр, кемгә дә булса бир, савабы булыр», – дим. Ул шулай эшләде дә. Авылга кайтулар сирәгәйде. Күңелне әти-әнинең юклыгы сагышландыра. Көннәрдән бер көнне авылдан энекәшемнән хат килеп төште. Исәнлек-саулык язылган хатта, «кайтып кил әле, зинһар, сөйләшәсе сүз бар иде», дигән. Хатның соңында бер генә саплам шигырь.
Төшләремдә, оя-оя булып,
Кыйгаклашып елый йорт казлары.
Ак болытлар тарафыннан сиңа
Ишетелми мәллә җан авазы?!
Бу юлларны укыгач, йөрәк сулкылдап куйды, күзләргә яшь килде. Мин, берәр хәл булгандыр дип, икенче көнне үк юлга кузгалдым. Эңгер төшкәндә, авылда идем инде.
– Бу юлы бигрәк озакладың, – диде энем. – Сине көтә-көтә көтек булдым… Көннәре еллар кебек тоелды.
Мин дәшми генә аны тыңлыйм.
– Хәтереңдәме икән, ана казны, син әйткәнчә, берәүләргә биреп җибәргән идем. Шул вакыттан бирле колагымнан казлар тавышы китмәде. Аларның елау-сыктау авазы булгандыр ул. Чынлап та, бик юксынган булгандыр ул төп йортын. Шул каз лапаска кайтып үлгән бит, бәгырькәем, – диде дә, үзе дә елап җибәрде.
Менә бит ул, җирсү адәм баласына гына тансыкмыни?!. Кош-кортлар, җәнлек-җанварлар да шул халәтне кичерә, күрәсең. Моны күргәч, ничекләр түзде икән ул?!. Юкка гына төшләренә казлар елавы кермәгәндер дә, ак болытлардан җан авазы ишетелмәгәндер инде аңа.
Бүген исә мин Киек каз юлына, ак болытлар тарафына күзем текәп, сагышларымны таратам. Ә колагымда бәгырькәйләремнең җан авазы, әнкәм казларының каңгылдашуы яңара.
 

Дания ГАЙНЕТДИНОВА

Фото: https://pixabay.com/