Сиңа дигән җырым... Икенче бүлек (Повесть)

АК ТО­МАН­НАР ИЛЕН­ДӘ
– Ме­нед­жер ави­а­би­лет җи­бәр­гән, мин ир­тә­гә Анг­ли­я­гә ки­тәм!
Ты­ныч кы­на ко­фе эчеп утыр­ган әти­се бе­лән әни­се Се­ре­жа­га ка­рап, тел­дән кал­ды­лар. Чит ил­гә ки­тү ту­рын­да сөй­ләш­кә­не бул­ды ул­ла­ры­ның, лә­кин анык кы­на кая, кай­чан ки­тү ту­рын­да сүз чык­ма­ган иде әле.
Әни­се ко­е­лып төш­те, ап­ты­раш­та кал­ды:
– Ни­чек ин­де? Әзер­лек­сез-ни­сез, әйт­ми-нит­ми Анг­ли­я­гә ки­тә­сең?
– Ме­нед­жер ми­не ал­дан ки­сә­тер­гә ки­рәк тап­ма­ган, – дип ак­лан­ды ул­ла­ры. «С­та­рик­лар»  нәр­сә­дер әй­тер­гә өл­гер­гән­че, ко­фе­сын чө­ме­реп ке­нә куй­ды да ки­тәр­гә ашык­ты:
– Мин инс­ти­тут­ка ака­дем­ка алыр­га ба­рам!
Хез­мәт­кә ур­наш­ты­ру бу­ен­ча Лат­вия аген­ты ба­ры бер ге­нә көн ал­дан хә­бәр ит­те. Егет, төн буе уй­ла­нып, йок­лый ал­мый ят­ты.
Ир­тән, са­мо­лет­ка өч-дүрт сә­гать ке­нә ка­ла, инс­ти­тут­ка чап­ты, де­ка­нат­та ака­де­мик ял ал­ды. Ул әле кай­ты­рын-кайт­ма­сын да, уку­ын дә­вам итә­сен- ит­мә­вен дә бел­ми, шу­лай да до­ку­мент ки­рәк бу­луы бар. Курс­таш кыз­ны оч­ра­тып, бе­раз мак­та­нып та ал­ды, ул Анг­ли­я­гә ки­тә, инг­лиз те­лен «су ке­бек эчә»...

– Өй­гә кай­тып, әни­се пе­шер­гән ток­мач­лы аш­ны ашар­га гы­на өл­гер­де.
Шар ке­бек ка­бар­ган че­мо­да­нын көч­кә ябып, кал­ган ки­рәк-ярак­ны ике зур па­кет­ка сал­гач, ба­га­жы­ның күп­ле­ге­нә ап­ты­ра­ды. Әле акус­тик ги­та­ра­сы да бар. Ба­ры­сын ба­гаж­ник­ка ту­ты­рып, юл­га куз­гал­ды­лар. Әни­се ма­ши­на­ны ашык­мый­ча, сак йөрт­сә дә, аэ­ро­порт­ка егер­ме ми­нут­та ба­рып җит­те­ләр. Ме­нә шул егер­ме ми­нут эчен­дә егет­нең кү­ңе­лен ике­лә­нү, кур­ку би­ләп ал­ды: чит ил­гә ки­теп дө­рес эш­ли­ме соң?! Ни­гә, кем­гә ки­рәк аның ки­түе? Аэ­ро­порт­та, са­мо­лет­ка ре­гист­ра­ция үт­кәч, үзен кая ку­яр­га бел­мә­де, оч­кыч­ка утыр­ган­га ка­дәр көт­кән ва­кыт га­зап­ка әй­лән­де... Әл­лә, әни­лә­ре бе­лән ма­ши­на­га уты­рып, ки­ре кай­тып ки­тә­се ин­де?!
Ри­га­да кал­са, ни кө­тә? – ди­гән уй­лар кил­де ба­шы­на. Лат­ви­я­дә мәң­ге­лек бул­дык­сыз бу­лып яшәр­гә­ме?! Бул­ды, җит­те! Арт­ка ка­рау бет­те! Ал­га! Ал­га! Бә­лә­кәй Пи­тер Пен бу­лып ка­лыр­га яра­мый, үсәр­гә ки­рәк! Аның 60 инг­лиз фун­ты һәм ги­та­ра­сы бар! Ул Анг­лия ди­гән ут­рау­ны яу­лар­га ба­ра! Сер­гей үзен юа­тыр­га, ты­ныч­лан­ды­рыр­га ты­рыш­ты.
Ни­һа­ять, бел­де­рү яң­гы­ра­ды:
– Ри­га – Лон­дон рей­сы­на утыр­ту­лар баш­ла­на.
– Ана йө­рә­ге улы­ның ки­че­реш­лә­рен си­зен­гән­дер, ко­чак­лап , ар­ка­сын­нан сөй­де:
– Эх, улы­ка­ем! Син ан­да без­дән баш­ка ни­чек яшәр­сең?!
Әти­се­нең ни әйт­кә­не хә­те­рен­нән чык­ты, алар ко­чак­ла­шып хуш­лаш­ты­лар.
АЭ­РО­ПОРТ
Бо­инг «Б­ри­тиш Эй­руэйз» һа­ва­га кү­тә­рел­гән­дә, бер­ни­чә се­кунд­ка крес­ло­га ки­те­реп сы­лан­га­нын той­ды, рә­хәт бу­лып кит­те. Кал­га­нын хә­тер­лә­ми, очар ал­дын­нан бул­ган ки­че­реш­лә­ре ар­дыр­ган­мы, юл буе йок­ла­ды. Оч­кыч са­ло­нын­да нин­ди­дер җан­ла­ну си­зеп уян­ган­да:
– Хит­роу өс­тен­нән оча­быз, – ди­де күр­ше крес­ло­да утыр­ган егет.
Сер­гей ил­лю­ми­на­тор­га ка­ра­ды. Тә­рә­зә­дә кү­ңел­гә ошар­лык нәр­сә­ләр кү­рен­ми: нин­ди­дер ан­гар­лар, ху­җа­лык ко­рыл­ма­ла­ры, ск­лад ке­бек нәр­сә­ләр...
Лон­дон­ның рә­сем­нәр, фильм­нар бу­ен­ча та­ныш би­ек баш­ня­лы би­на­ла­рын кү­рер­гә те­ләп, ил­лю­ми­на­тор­га тө­бәл­сә дә, һа­ман шул Хит­роу ди­гән шә­һәр бет­ми дә бет­ми...
– Хит­роу бик зур, Лон­дон Хит­роу­дан да зур­рак, – ди­де күр­ше­се. Оч­кыч­та ба­ры­сы да Лат­ви­я­дән – Сер­гей­ның ва­тан­даш­ла­ры. Анг­ли­я­гә кай­сы эш эз­ләп, кай­сы ба­ер­га дип, кай­сы үзен та­бар­га – дан эз­ләп ба­ра. Са­мо­лет­тан тө­шеп, та­мож­ня тик­ше­рү­ен үт­кәч, тер­ми­нал­га чык­ты­лар да кай­сы-кая та­ра­лы­шып бет­те­ләр, Сер­гей­ны кар­шы­лар­га ти­еш агент кил­мә­гән иде. Ул, юга­лып, кур­кып кал­ды, мон­да аңа яр­дәм итәр­лек бер та­ны­шы да юк, ки­ре Лат­ви­я­гә очар­га ак­ча­сы җит­ми... Эх, бү­ген ки­чә­ге көн бул­са, әни­лә­ре бе­лән өй­лә­ре­нә кай­тып ки­тәр иде... Ап­ты­рап, өч си­га­рет­ны бер-бер арт­лы тарт­кан­нан соң, мө­һим ка­рар­га кил­де: би­ре­дә­ге агент­лык­ка шал­ты­ра­тыр­га! Аның бит әле 60 фун­ты исән! Инг­лиз те­лен бе­лә! Егет­кә инг­лиз те­ле­нең ки­рә­ге чык­ты. Бе­рен­че мәр­тә­бә чын Бри­та­ния ке­ше­се бе­лән сөй­лә­шер­гә ту­ры ки­лә... Аң­ла­та алыр­мы? Ри­га­да курс­таш кыз­га «инг­лиз­чә су ке­бек эчәм» дип мак­тан­ган иде мак­та­ну­ын...
***
Бри­та­ния ут­ра­вын «яу­лар­га» кил­гән егет нәр­сә бе­лә иде соң Анг­лия ту­рын­да? Шер­лок Холмс, Мисс Марпл, Эр­кюль Пу­а­ро… Фут­бол! Мон­да фут­бол яра­та­лар! Та­гын нәр­сә? Ә-ә-ә, та­гын – Гар­ри Пот­тер! То­ман! Һәр­чак күк гөм­бә­зен кап­лап тор­ган күк­сел то­ман...
Анг­лия – ул Лон­дон! Вә­лә­кин... Егет конт­ракт тө­зе­гән агент­лык баш­ка­ла­да тү­гел, әл­лә кай­да олак­кан төнь­як­та­гы Барнлс­ли ди­гән, зур­рак масш­таб­лы кар­та­га да тө­ше­рел­мә­гән кеч­ке­нә ге­нә шә­һәр бу­лып чык­ты. Элек мон­да кү­мер шах­та­ла­ры бул­ган, Мар­га­рет Тэт­чер алар­ны ябып бе­тер­гән.
Би­ре­гә төн ур­та­сын­да гы­на ки­леп җит­те. Кар­шы ал­ган шо­фер Сер­гей­дан:
– Инг­лиз­чә ях­шы сөй­лә­шә­сез­ме? – дип со­ра­ды. Ары­ган, ачык­кан егет аның үзе­нә со­рау бир­де:
– Сез­нең Анг­ли­я­дә кай­да та­мак туй­ды­рыр­га бу­ла?
– Су­пер­мар­кет ябыл­ма­ган бул­са ке­реп ка­рар­быз.
Сэнд­вич аша­ган ара­да, Майкл­дан (шо­фер егет) ки­лә­чәк план­нар ту­рын­да со­раш­ты.
– Ком­па­ния сез­нең өчен офис­тан ерак бул­ма­ган фа­тир­ны арен­да­лый, ан­да сез­не­ке­ләр­дән ике егет ур­наш­ты ин­де. Сез­не ир­тә­гә ур­наш­ты­рыр­лар. Бү­ген төн­не офис­та ку­нар­сыз. Хә­зер шун­да ба­ра­быз.
Ир­тән офис­ка ка­ра курт­ка ки­гән ике егет ки­леп кер­де. Кы­я­фәт­лә­рен­нән үк Сер­гей ва­тан­даш­ла­ры икә­нен ча­ма­ла­ды. Алар бер­се ар­тын­нан икен­че­се кул би­реп та­ныш­ты­лар:
– Ар­тур.
– Бо­рис.
Ар­тур – Бо­рис­ның ике­ту­ган абый­сы икән. Өй­лән­гән. Ябыг­рак, озын буй­лы. Бо­рис та­за, ан­дый­лар­ны «төп­тән юан»­ди­ләр, әле мы­ек та төрт­мә­гән үс­мер. Алар­га бер­гә яшәр­гә, бер­гә эш­ләр­гә ту­ры ки­лә­чәк. Шул ир­тә­дә егет­ләр өче­се дә ки­ле­шү­гә кул куй­ды­лар. Ар­тур бе­лән Бо­рис инг­лиз­чә бел­ми­ләр, те­лә­сә те­лә­мә­сә дә, Сер­гей­га алар­ның тыл­ма­чы да, җи­тәк­че­лә­ре дә бу­лыр­га ту­ры кил­де.
ЭМИГ­РАНТ­ЛАР
Алар­ны эш уры­ны­на алып кит­те­ләр. Бу– бик зур ипи-кү­мәч пе­ше­рү за­во­ды икән. Баш­ла­ры­на зәң­гәр­су төс­тә­ге баш­лык-сет­ка һәм өс­лә­ре­нә ак ха­лат ки­гәч, бер-бер­се­нә ка­рап көл­де­ләр:
– Ин­ку­ба­тор че­би­лә­ре!
– Хә­ер­ле көн, егет­ләр! Мин – Ро­берт, кай­сы­гыз инг­лиз­чә бе­лә? Син­ме? – дип, Сер­гей­га ка­ра­ды.
– Мин.
– Ях­шы. – Озын буй­лы Ар­тур­га күр­сә­теп, – ме­нә син мич янын­да эш­лә­я­чәк­сең, ә сез – Бо­рис бе­лән Сер­гей­га, – кон­вейр­га! – дип ки­теп бар­ды. Ур­та­ча яшь­ләр­дә­ге, йом­ры ачык йөз­ле Ро­берт алар­ның иң зур на­чаль­ни­гы иде.
Эш­ләү дә­ве­рен­дә иң юнь­ле ке­ше икә­не дә бе­лен­де.
***
Бү­ген Сер­гей Ри­га­да «Ин­фор­ма­ци­он сис­те­ма­лар һәм ме­недж­мент инс­ти­ту­ты»н­да лек­ци­я­дә уты­рыр­га ти­еш иде. Мон­да кон­вейр тас­ма­сы­на кү­мәч­ләр те­зәр­гә өл­ге­рә ал­мый, ку­лын­нан ко­е­ла, ми­ен­дә: «эш­тән ку­ар­лар» – ди­гән кур­кы­ныч сиг­нал! Күр­ше­се, ым­лап, үз яны­на ча­кы­рып өй­рәт­кәч, өл­ге­рә баш­ла­ды. «У­ра», – дип сө­е­нүе бул­ды, кылт итеп: «ин­фор­ма­ци­он сис­те­ма­лар ин­же­не­ры бу­ла­сы ке­ше кү­мәч те­зә алу­ы­на шат­ла­на, би­ча­ра» ,– ди­гән каһ­ка­һә­ле фи­кер өт­те...
Өй­рә­нә төш­те, хәт­та бер­ка­дәр дәрт­лә­неп эш­ләп тә ал­ды. Лә­кин бер­ни­чә сә­гать аяк өс­те эш­ләү хәл­дән тай­дыр­ды, кул-аяк­ла­ры той­мас бул­ды.Тү­зә ал­мас хәл­гә төш­кән­дә, бә­хе­те­нә, тә­нә­фес­кә тук­тат­ты­лар. Аяк­ла­рын көч­кә сөй­рәп, тә­мә­ке тар­ту уры­ны­на чык­ты. Бер­се ар­ты икен­че си­га­ре­тын ка­быз­ды. Фаб­ри­ка­да­гы та­выш­тан баш шау­лый, фи­ке­ре чу­а­ла. Ал­да әле си­гез сә­гать эш­ли­се... Кыс­ка тә­нә­фес бет­те. Та­гын кон­ве­йер яны­на те­зел­де­ләр. Елан ке­бек шу­ган кон­ве­йер тас­ма­сын­да­гы ба­тон­нар­дан күз әл­җе-мел­җе ки­лә, та­выш­тан ко­лак то­на... Сте­на­да­гы сә­гать тук­та­ган ке­бек. Юк, тук­та­ма­ган, ба­я­гы­дан соң биш ми­нут үт­кән... Икен­че тә­нә­фес. Пе­ре­кур. Та­гын са­гыз уры­ны­на су­зыл­ган эш... Сөй­ләш­ми эш­ли­ләр. Ва­кыт-ва­кыт са­ры пласт­масс сә­гать­кә ка­раш­тыр­га­лый­лар... Уни­ке сә­гать­лек эш кө­не тә­мам­ла­ныр­га ун­биш ми­нут ка­ла, ко­ман­да яң­гы­ра­ды: җы­еш­ты­рыр­га! Кыр­мыс­ка оя­сы туз­ды ди­яр­сең, ба­ры­сы җы­еш­ты­рыр­га то­тын­ды. Сер­гей зур пласт­масс кө­рәк то­тып то­ра, икен­че ке­ше аның кө­рә­ге­нә ипи вал­чык­ла­рын се­бе­реп керт­кәч, ка­ра кап­чык­лар­га ил­теп са­ла. Алар­га ал­маш­ка икен­че сме­на кон­ве­йер­га бас­ты...
Фаб­ри­ка­дан кай­тыр­га чык­кан­да, кү­ңе­лен­дә те­ге каһ­ка­һә тел­гә кил­де:
«Бү­ген бе­рен­че кө­нең. Хә­зер күз ал­ды­ңа ки­тер: ни­чек итеп көн са­ен шу­шы­лай эш­ләр­мен дип уй­лый­сың? Һәр­көн, аң­лый­сың­мы? Син тор­мыш­тан шу­шы­ны көт­кән идең­ме?!»
Көн са­ен уни­ке­шәр сә­гать ая­гөс­те нәр­сә­не­дер бер урын­нан икен­че урын­га кү­че­рү баш ми­ен кип­те­рә, уй­лар­ны, фи­кер­ләр­не, их­ты­яр­ны то­ма­лый.
«Мин би­ре­дә ва­кыт­лы­ча гы­на, за­ры­гып көт­кән мак­са­ты­ма ба­рыш­лый тук­та­лыш... Көн­нәр­дән бер көн мин мон­нан ыч­кы­на­чак­мын!» – дип юат­ты ул үзен.
***
Хез­мәт өчен ат­на аза­гын­да чек бир­де­ләр: тик ки­ле­шү бу­ен­ча ти­еш ак­ча­ның яр­ты­сы гы­на ти­де. Ачу­ла­ры чы­гып, җи­тәк­че­ләр яны­на аң­ла­шыр­га бар­ды­лар, фа­тир өчен ко­точ­кыч күп тот­кан­нар, та­гын әл­лә нин­ди до­ку­мент­лар өчен, дип аң­лат­ты­лар .
– Юнь­сез­ләр! Уни­ке сә­гать эш­лә­гән­нең яр­ты­сын гы­на бир­де­ләр! Та­лый­лар икән бо­лар! Икен­че фа­тир эз­лик! – ди­де Ар­тур.
Чек­ны кон­то­ра­да ак­ча­га алыш­тыр­ды­лар. Анг­лия клерк­ла­ры Сер­гей­ның пас­пор­тын ал­гач , фа­ми­ли­я­сен әй­тә ал­мый ин­тек­те­ләр: «Хис­ма­тул­лин» алар өчен тел сын­ды­рыр­лык бул­ды! Як­таш­ла­ры өчен дә фа­ми­ли­я­се – та­быш­мак:
– Рус фа­ми­ли­я­се­нә ох­ша­ма­ган, – ди­де Бо­рис.
– Ну да, та­тар­ча!
Сер­гей баш­ка­сын аң­ла­тып то­ру­ны ки­рәк са­на­ма­ды. Ул тиз ге­нә ачы­лып ки­тү­че тү­гел. Бик га­ди егет тә тү­гел: ам­би­ци­я­ле, мак­сат­чан, фи­ло­соф, му­зы­кант, ша­гыйрь!
Хис­мә­тул­лин фа­ми­ли­я­сен аның ба­ба­сы Га­ли йөрт­кән. Ил­лен­че ел­лар­да, Ле­нинг­рад­та Диң­гез­че­ләр ака­де­ми­я­сен тә­мам­ла­гач, Лат­ви­я­гә хәр­би хез­мәт­кә җи­бәр­гән­нәр. Рус кы­зы­на өй­лән­гән. Мон­да яшә­гән­нәр. Сер­гей­ның әти­се Анд­рей – яр­ты­лаш та­тар. Ул да рус кы­зы­на өй­лән­гән. Сер­гей­ның әни­се – Урал ка­зач­ка­сы. Әти­се үзен та­тар дип са­ный , бе­раз та­тар­ча аң­лый, ток­мач­лы аш яра­та... Ә Сер­гей Хис­мә­тул­лин үзен кем дип са­ный? Бе­рен­че­дән , аның ту­ган иле – Лат­вия. Мәк­тәп­тә ла­тыш те­ле кер­де, ак­цент бе­лән бул­са да, ла­тыш­ча сөй­лә­шә, рус те­ле – ту­ган тел. Та­тар­ча бер­ни­чә сүз бе­лә. Инг­лиз те­лен­дә ях­шы гы­на сөй­лә­шә. Ул үсеп җит­кән­дә – 2004 ел­лар­да Со­вет­лар Со­ю­зы тар­кал­ган, Лат­вия Ев­ро­со­юз­га зур өмет­ләр баг­лап кер­гән, әм­ма хәл­ләр эле­ке­ге Со­юз­да­гы­га ка­ра­ган­да күп­кә мөш­кел­лән­гән чак иде. Ул көн­не – 2004 ел­ның 1 ма­ен­да Сер­гей дус­ла­ры бе­лән оч­раш­ты. Яшь­ләр­нең бу бәй­рәм­гә ис­лә­ре кит­мә­де. Кай­сы­дыр: «Бер Со­юз­дан икен­че­се­нә күч­тек, ан­нан нәр­сә үз­гә­рер?» – дип көл­де... Тор­мыш­лар кыйм­мәт­лән­гән, те­лә­гән әй­бер­не алыйм ди­сәң, ак­ча юк, Ри­га ба­за­ры­на Ев­ро­па ил­лә­рен­нән ки­ем-са­лым, чүп­рәк-чап­рак тул­ган. Лат­ви­я­дә күп предп­ри­я­ти­е­ләр ябыл­ды, ха­лык эш­сез кал­ды. Бик күп­ләр, юнь­ле­рәк тор­мыш эз­ләп, би­ре­дә хө­кем сөр­гән га­дел­сез­лек­тән, ка­дер­сез­лек­тән ко­ты­лыр өчен, чит ил­ләр­гә кү­чеп кит­те­ләр. Иң ким­сет­кә­не – Лат­ви­я­дә ту­ып-үс­кән баш­ка мил­ләт яшь­лә­ре­нә граж­дан­лык хо­ку­кы бир­мә­де­ләр, кил­ме­шәк­кә са­на­ды­лар. Сер­гей­га пас­порт­ны егер­ме яше тул­гач кы­на бир­де­ләр. Шул да бул­ды­мы Ту­ган ил?! Егет бу ил­дә ки­лә­чә­ген күз ал­ды­на ки­те­рә ал­мый... Егер­ме бер яшен­дә «Ли­ли­пу­ти­я»­не кал­ды­рып, зур «гул­ли­вер­лар» яши тор­ган Анг­ли­я­дә ге­нә хы­ял­ла­рын тор­мыш­ка ашы­рып бу­ла­ча­гы­на өмет­лә­неп, 2007 ел­ның бе­рен­че сен­тяб­рен­дә Ри­га-Лон­дон рей­сын­да оч­ты. Ул үзен ирек­ле граж­да­нин дип са­ный. Әти-әни­сен та­тар­га - рус­ка бүл­ми, ти­гез яра­та.
Яра­та ди­гән­нән, ки­лү – ур­на­шу мә­шә­кать­лә­ре бе­лән, әти-әни­се ту­рын­да уй­лар оны­тыл­ган, исе­нә төш­кәч, үзе­нең эго­ист­лы­гын сү­геп, Ри­га­га шал­ты­рат­ты. Труб­ка­ны әни­се ал­ды Сер­гей эн­дә­шер­гә өл­гер­мә­де,
– Улым, син­ме бу? – Га­зи­зе­нең шал­ты­ра­ту­ын ишет­кән ана­ның сө­е­не­че ча­ма­сыз, труб­ка­дан әл­лә кай­да­гы Анг­ли­я­гә йө­рәк җы­лы­сы бөр­кел­гән ке­бек то­ел­ды:
– Улы­ка­ем, хәл­лә­рең ни­чек? Без шун­дый бор­чыл­дык! Ба­ры­сы да әй­бәт­ме? Ак­ча­га ин­тек­ми­сең­ме?Аша­ры­ңа бар­мы? Нин­ди эш­кә ур­наш­тың? Эшең бик авыр тү­гел­ме?
– Ба­ры­сы да ях­шы, әни! Бор­чыл­ма­гыз! Эшем авыр тү­гел! Ач йөр­мим, ак­ча тү­ли­ләр! Бу бит Анг­лия! Фа­ти­ры­быз әй­бәт, Ри­га­дан кил­гән ике егет бе­лән яши­без. Сез­нең хәл­ләр ни­чек?!
Сер­гей кай­да эш­лә­гә­нен әйт­мә­де.
КИ­ЛӘ­ЧӘК­КӘ ӨМЕТ­ЛӘР
Төнь­як Анг­ли­я­дә көз. Ка­раң­гы, то­ман, һәр­чак яң­гыр пыс­кып ява, сал­кын. Ки­ем­нәр дым тар­та, туң­ды­ра. Эш­тән бу­ша­ган ва­кыт эч­по­шыр­гыч, бе­рен­че­дән, алар­га бу ил – чит-ят, икен­че­дән, кеч­ке­нә по­се­лок­та бер­нин­ди дә мә­дә­ни-куль­ту­ра нок­та­сы юк. Бе­рен­че көн­нәр­дә по­се­лок­ны, әй­лә­нә-ти­рә­дә­ге соп­ка­лар­ны йө­реп чык­ты­лар, баш­ка ка­рар нәр­сә тап­ма­ды­лар. Пе­кар­ня­дан ка­ла, йөр­гән җир­лә­ре ки­бет ке­нә. Ар­тур­ның ярат­кан шө­гы­ле – бүл­мә­дәш­лә­ре күр­мә­гән­дә, мат­рас ас­тын­нан ак­ча­сын алып, са­нап, ки­ре уры­ны­на яше­рү. Ул әле ак­ча­ла­рын нәр­сә­гә кул­ла­на­ча­гын план­лаш­тыр­ма­ды. Ха­ты­ны бе­лән ара­ла­ры бо­зыл­гач, чык­ты да кит­те. Лә­кин ул бер­дән­бер кы­зын са­гы­на. Бүл­мә­дәш­лә­ре­нә дә шул кы­зы ту­рын­да гы­на сөй­ли.
Ун­җи­де яшь­лек Бо­рис, ба­ла-ча­га ке­бек, прис­тав­ка­да су­гыш уен­на­ры бе­лән ма­вы­га. Аның хы­я­лы – үз­лә­ре­нең шә­һәр чи­тен­дә кеч­ке­нә бул­са да йорт са­лу.
Сер­гей эш­тән бу­ша­ган һәр көн­не ги­та­ра­да уй­ный.
Баш ми­ен кип­те­реп, уй­лар­ны, фи­кер­не, их­ты­яр­ны то­ма­лау­чы кон­ве­йер­да уни­ке­шәр сә­гать аяк өс­те эш­ләү йом­шак ке­ше­не хис­сез ав­то­мат­ка әй­лән­де­реп, ила­һи ом­ты­лыш­ла­рын сүн­де­рер иде. Әм­ма аны тү­гел! Ул му­зы­кант! Аның хы­ял­ла­ры чик­сез! Ул рок - му­зы­кант бу­ла­чак! Ке­ше го­мер буе ки­лә­чә­ге­нә ба­ра, ка­мил­лек­кә ом­ты­ла! Ул да те­лә­ге­нә ире­шә­чәк!
***
КА­ЗАН­ДА БЕ­РЕН­ЧЕ КАР
Де­кабрь кыш ае са­нал­са да, Ка­зан­да бөр­тек тә кар төш­мә­де. Җәй­ге ма­тур­лы­гын җуй­ган га­зон­нар­да кы­рау сук­кан чә­чәк­ләр, ту­зан­лы ас­фальт­та­гы чүп­ләр­не туз­ды­рып ис­кән сал­кын җил, со­ры бо­лыт­лар кап­ла­ган тә­бә­нәк күк, көз бе­лән кыш ара­сы – шә­һәр­нең иң шык­сыз көн­нә­ре­дер... Ко­яш­лы, чә­чәк­ле җәй са­гын­ды­ра, кү­ңел шат­лык те­ли, юк­сы­на, ни­дер кө­тә..
Көн­нәр­дән бер көн­не кыйб­ла ягын­нан күк­сел бо­лыт­лар ка­ба­рып чык­ты да, кый­гач­лап, ак яба­лак­лар оча баш­ла­ды! Ме­нә нәр­сә көт­кән кү­ңел! Яба­лак кар бө­те­ре­лә-бө­те­ре­лә оч­ты, тиз ара­да то­таш сте­на­га әве­рел­де, якын­да гы­на бул­ган әй­бер­ләр дә кү­рен­мәс бул­ды.
– И ка­ра­ле ни­чек ма­тур ява! – дип ку­а­на бер­се.
– Ни­һа­ять, кыш кил­де!
– Ашык­ма, кыш ул бе­рен­че кар яу­ган­нан соң, бер ай­дан ки­лә!
– Алай бул­гач, бы­ел кыш кыс­ка бу­ла икән!
– Ни­чек бул­са да, имин ге­нә бул­сын!
Урам­нар, бак­ча­лар, ск­вер­лар, га­зон­нар – ба­ры­сы бәй­рәм тө­се ал­ды, бө­тен­ләй баш­ка, әки­я­ти ма­тур дөнья!
Ке­ше­ләр дә үз­гәр­де: ел­ма­я­лар, кү­ңел­лә­ре шат! Бе­рен­че кар, кү­ңел­ләр­не сө­ен­де­реп, кыш­ның ки­лә­се җил­лә­ре- бу­ран­на­ры, зәм­һә­рир су­ык­ла­ры бе­лән ри­за­лаш­ты­ра! Аның хик­мә­те шул!
Кар яу­ган көн­не Сә­ли­мә үзе дә, ун көн дә­ва­ла­нып, хас­та­ха­нә­дән чык­ты. Ул чы­гу­га, дөнья үз­гәр­гән: ап-ак кар җәй­мә­се кап­ла­ган җир пакъ, чис­та, саф. Бу ак­лык кү­ңел­гә иңә, саф­лан­ды­ра, ку­ан­ды­ра. Сә­ли­мә ап-ак кар­га чы­гып бас­ты. Хас­та­ха­нә­дә үт­кәр­гән эч­по­шыр­гыч кү­ңел­сез көн­нәр­не, җан әр­нет­кеч уй­лар­ны кал­ды­рып, ак­лык, шат­лык, их­лас хис­ләр дөнь­я­сы­на аяк ба­суы бул­сын иде! Әнә бит дөнья нин­ди ма­тур! Га­зиз әни­се бе­лән әти­се, ак­ко­шы – Фи­рү­зә­се әнә ни­чек сө­е­неп, ел­ма­еп то­ра­лар!
Сә­ли­мә алар ко­ча­гы­на ки­леп кер­де! Бу миз­гел­дә ул бик бә­хет­ле иде ...
* * *
Кайт­кач, әни­лә­ре пе­шер­гән өч­поч­мак бе­лән гөр­лә­шеп чәй эч­те­ләр, ни­һа­ять, алар ба­ры­сы бер­гә!
– Әни, әй­дә ин­де сюрп­риз­ны күр­сәт! – Фи­рү­зә бер әни­се­нә, бер апа­сы­на ка­рый. Сә­ли­мә­гә кы­зык.
– Нин­ди сюрп­риз?
– И сер­тот­мас үр­дәк! Тә­ки түз­мә­дең! – ди­де әни­се ке­че кы­зын би­тәр­лә­гән­дәй. Ки­ем шка­фын­нан эл­геч­кә ки­дер­тел­гән ак чәш­ке кыс­ка тун ал­ды.
– Ме­нә, кы­зым, си­ңа яңа ел­га бү­лә­ге­без, – дип, Сә­ли­мә­гә бир­де.
– Ой-йо-й! Ни­гә ин­де шул ка­дәр­ле кыйм­мәт­ле­не ал­ды­гыз?!
– Ку­а­нып ки­яр­гә яз­сын, кы­зым!
Апа­сы тун­ны ки­гәч, Фи­рү­зә ап-ак йом­шак мех­ны сый­пап-сый­пап куй­ды да:
– Апа­ка­ем, йом­шак­ка­ем! – дип, апа­сын коч­ты. – Үзең ки­еп туй­гач, ми­ңа би­рер­сең!
Ба­ры­сы да кыч­кы­рып көл­де­ләр. Сә­ли­мә шул­ка­дәр пөх­тә, ки­ем­нә­рен сак­лап кия, ки­бет­тән яңа гы­на ал­ган ке­бек – сый­фат­ла­ры үз­гәр­ми. Яшь­ләр­чә фа­сон бе­лән те­гел­гән ак кар төс­ле зат­лы чәш­ке тун Сә­ли­мә­гә ис­кит­кеч оша­ды. Шат­лык­тан йөз­лә­ре ал­су­лан­ды, көз­ге ал­дын­да бө­те­рел­де. Бу бү­ләк – ик­сез-чик­сез яра­ту, ка­дер­ләү бил­ге­се икә­нен ул бе­лә.
– Әти­ем, әни­ем, зур рәх­мәт сез­гә! Эш­ли баш­ла­гач, мин дә сез­гә шун­дый бү­ләк­ләр алыр­мын, Ал­лаһ бир­сә!
Яңа таныш
Уку йорт­ла­рын­да кыш­кы сес­сия баш­лан­ган иде. За­чет­лар-сы­нау­лар ту­рын­да бе­ле­шер­гә дип, Сә­ли­мә дус­ты Ал­су­га шыл­ты­рат­ты. Ал­су шат­лы­гын­нан кыч­кы­рып җи­бәр­де:
– Сә­лам! Ура! Бо­лай бул­гач яши­без! Син­сез һа­ва җит­ми баш­ла­ган иде! Тиз­рәк кил! Яңа­лык­лар – му­ен­нан!
* * *
– О-о-о! Нин­ди кар кы­зы, дип то­рам! Кот­лыйм!
Сә­ли­мә­не дус­ты ко­ча­гы­на ал­ды. Чи­ше­нер­гә бу­лыш­ты. Ак чәш­ке тун­ны йө­зе­нә кап­ла­ды да:
– Нин­ди йом­шак, ма­тур! Ис­кит­кеч! Ку­а­нып ки! – дип те­лә­де.
Яңа­лык­ның иң зу­ры­сы танк учи­ли­ще­се кур­сан­ты бу­лып чык­ты. Бер ат­на элек ке­нә та­ныш­кан­нар.
– Алар­да озак­ла­мый бал бу­ла­чак, ике ке­ше­лек ча­кы­ру би­ле­ты алып ки­лә­чәк. «Дус кы­зың­ны ча­кы­рыр­сың», – ди­де. Ба­ра­быз­мы?
Бу тәкъ­дим кыз­ның авырт­кан җә­рә­хә­те­нә ка­гыл­ды... Дус­ты­на ия­реп, «өчен­че­се ар­тык» бу­лып йөр­сен­ме?
– Га­фу ит, ба­ра ал­мыйм. За­чет­лар­га да әзер­лә­нер­гә ки­рәк, боль­ни­ца­да ятып, сез­дән арт­та кал­дым.
– И, без­не әзер­лән­гән, дип уй­лый­сың­мы?! Мин әле то­тын­ма­дым да!
Ал­су­ның кү­зе компь­ю­те­ры­на төш­те:
– О, га­фу ит, скайп­та кем­дер бар! – Ул компь­ю­тер кар­шын­да­гы крес­ло­га утыр­ды. – Эль­за, би­ре­гә кил әле!
– Сә­лам, Ал­су! – ди­де эк­ран­да­гы су­рәт.
– Сә­лам, Се­ре­жа!
– Ни хәл­ләр бар? Ни­ләр эш­ләп ята­сыз?
– Бер­ни дә эш­лә­мим. Ме­нә дус­тым Эль­за кил­де, сөй­лә­шеп уты­ра­быз.
– Эль­за? Дус­ты­ңа да сә­лам!
– Рәх­мәт, – ди­де Эль­за. – Аңа да сә­лам ди­ген!
– Ул да си­ңа сә­лам әй­тә!
– Рәх­мәт! Йә, Ка­зан­да ни хәл­ләр бар?
– Ка­зан Яңа 2011 нче ел­ны кар­шы­лар­га әзер­лә­нә! Мәй­дан­нар­га чыр­шы­лар утыр­та­лар! Без сы­нау­лар­га әзер­лә­нә­без. Бу сес­сия бик ты­гыз. Син нин­ди уңыш­лар яу­лый­сың? Яза­сың­мы?
– Ни­һа­ять, ни­чә ел ят­кан­нан соң, ки­та­бым чык­ты. Сез­гә дә сал­дым. Ал­ды­гыз­мы, дип со­ра­мак­чы идем.
– Ой, рәх­мәт! Кил­мә­де әле! Ки­та­бың ни исем­ле?
– «На ев­ро­пейс­кой вол­не».
– Шәп! Син мо­ло­дец, Се­ре­жа!
– Әти-әни­е­ңә сә­лам! Сау бул, Ал­су! Сау бул,Эль­за!
– Сау бул, Се­ре­жа!
Эк­ран­да­гы су­рәт сүн­де.
– Сер­гей ми­нем ике­ту­ган абы­ем. Лон­дон­да яши.
«Лон­дон» сү­зен ишет­кәч, Сә­ли­мә­не ток сук­кан ке­бек бул­ды.
– Лон­дон­да? Ста­жи­ров­ка­да ме­ни?
– Тү­гел, ул ан­да ин­де дүрт-биш ел яши.
– Әйт­кә­нең бул­ма­ды..
– Ми­нем аны күр­гә­нем дә юк. Аның әти­се бе­лән ми­нем әти кар­дәш­ләр. Алар Ри­га­да яши­ләр.
Исе­нә төш­сә, тиз­рәк ку­ар­га, ко­ты­лыр­га ты­рыш­кан уй­лар­ның кү­лә­гә­се Сә­ли­мә­нең йө­зен­дә ча­гыл­ды. Кү­ңе­лен­нән Ос­кар ка­я­дыр ера­гая баш­ла­ган ке­бек иде бит ин­де.
– Сер­гей – му­зы­кант. Ул үзе­нең груп­па­сын оеш­тыр­ган, биз­не­сы да шу­ның бе­лән бәй­ле бу­гай.
Ал­су­ның абый­сы му­зы­кант бу­лу ях­шы фал ке­бек то­ел­ды кыз­га, ярый ад­во­кат тү­гел икән!
– Се­ре­жа – бард, му­зы­ка да, ши­гырь­ләр дә яза, җыр­лый да. – Кыз­ның кү­ңе­ле­нә нин­ди­дер уй ки­леп:
– Өй­лән­мә­гән, – дип куй­ды. – Та­ныш­ты­рыйм­мы үзе­гез­не?
– Ник, та­ныш­тык бит ин­де.
Ал­су­ның әни­се бүл­мә ише­ген ша­кы­ды:
– Кыз­лар, чәй әзер­лә­дем, әй­дә­гез чәй эчә­без. – Ул кыз­лар­ның дус бу­лу­ы­на бик шат, ка­нә­гать, чөн­ки Сә­ли­мә­нең акыл­лы, ыша­ныч­лы кыз икә­нен бе­лә.
Кайт­кан­да, Сә­ли­мә­нең уй­ла­ры та­гын Ос­кар ти­рә­сен­дә бул­ды. Күп­ме­гә кит­те икән? Ста­жи­ров­ка ту­рын­да бер нәр­сә дә әйт­мә­гән иде. Ди­мәк, ул ва­кыт­та бил­ге­ле бул­ма­ган. Әти­се оеш­тыр­ган­дыр ин­де.
Кызыксыну
Ка­зан бе­лән сөй­ләш­кән­нән соң, Сер­гей­ның кә­е­фе кү­тә­рел­де. Мең­нәр­чә ки­ло­метр ерак­лык­та­гы ту­га­нын – чи­бәр Ал­су­ны эк­ран­нан гы­на тү­гел, якын­нан кү­рә­се кил­де. Эль­за­ны да... Егер­ме яшь­лек кыз­лар бе­лән ча­гыш­тыр­ган­да, үзе карт сы­ман то­ел­ды. Егер­ме яшен­дә ул пас­порт ал­ды. Егер­ме бер­дә ги­та­ра­сын кү­тә­реп, бер­ни бел­мә­гән ки­леш, ки­ле­шү тө­зеп, Анг­ли­я­гә кит­те. Чит ил­нең нәр­сә икә­нен шун­да тө­шен­де... Яр­ты ел буе уни­ке­шәр сә­гать аяк өс­те ик­мәк за­во­дын­да эш­лә­де. Бо­лай гы­на – хә­зер­лек­сез, план­сыз, та­ныш­лар­сыз чит ил­гә ба­рыр­га яра­ма­га­нын аң­ла­ды. Аңа хә­зер егер­ме биш яшь. Ая­гын­да ыша­ныч­лы, нык­лап то­ра ди­яр­гә бу­ла, кай­бер план­на­рын тор­мыш­ка ашыр­ды. Лә­кин, әле иҗат уңыш­ла­ры­на ире­шер өчен күп ты­ры­шыр­га ки­рәк...
* * *
Сер­гей­ның ки­та­бын ал­гач та, Ал­су абый­сы бе­лән элем­тә­гә кер­де: «Ки­та­бың­ны ал­дык, укый баш­ла­дым, ав­то­би­ог­ра­фия бик кы­зык! Яз­ган­на­рың ба­ры­сы да хак­мы? Шу­лай уни­ке­шәр сә­гать эш­лә­де­гез­ме? Ни­чек түз­дең?» – дип, СМС җи­бәр­де. Җа­вап көт­тер­мә­де: «Дө­рес, шу­лай эш­лә­дек. Баш­та гы­на кы­ен бул­ды, со­ңын­нан кү­нек­тек ин­де. Сез­нең хәл­ләр ни­чек? Сы­нау­ла­ры­гыз­ны бир­де­гез­ме? Дус кы­зың ни хәл­дә?» «Сы­нау­лар­ны бир­дек. Яңа ел­лар­ны кү­ңел­ле итеп үт­кәр­дек, әй, кар­шы­ла­дык. Хә­зер ка­ни­кул­да. Эль­за бе­лән кы­зык­сы­на­сың­мы? Ул ис­кит­кеч кыз: ма­тур да, акыл­лы да, та­лант­лы да!. Әл­лә та­ны­ша­сың ки­лә?»
«Эль­за та­тар кы­зы­мы?»
«Ә­йе, та­тар кы­зы. Мо­ны­сы си­ңа әһә­ми­ят­ле­ме?»
«Ул та­ны­шыр­га те­ләр­ме соң?»
«Ком­по­зи­тор, му­зы­кант, ша­гыйрь, язу­чы егет бе­лән нин­ди кыз та­ны­шыр­га те­лә­мә­сен ин­де!»
«А­лай бул­гач, та­ныш­тыр, мин­нән сә­лам тап­шыр!»
Му­зы­ка­га, иҗат­ка ба­шы-ая­гы бе­лән чу­мып, баш­ка нәр­сә ту­рын­да уй­ла­мый да баш­ла­ган егет, ин­тер­нет­та соң­гы сөй­лә­шү­ләр­дән соң уя­нып кит­кән­дәй бул­ды. Та­тарс­тан – аның ба­ба­сы ту­ган-үс­кән җир. Ул хәр­би диң­гез ка­пи­та­ны бул­ган Га­ли ба­ба­сы­ның фа­ми­ли­я­сен йөр­тә. Ка­зан­да һәм ан­нан ерак тү­гел ра­йон­да Сер­гей­ның та­тар ту­ган­на­ры яши. Ул да шул нә­сел­нең бер тар­ма­гы бит... Кем аның нә­сел-нә­сә­бе? Ни­гә әти­се аңа бу ту­ры­да сөй­лә­мә­гән? Егет­нең кү­ңе­лен кай­нар кы­зык­сы­ну би­ма­за­лый баш­ла­ды... Кеч­ке­нә ва­кыт­та, әти-әни­се бе­лән өчәү­ләп, Та­тарс­тан­га – Га­ли ба­ба­сы ту­ган Ар­ча ра­йо­ны­на бар­ган­на­рын исе­нә тө­ше­рә. «А­выл» ди­гән тө­шен­чә – аның өчен киң ишек ал­ды, ямь-яшел бәб­кә үлә­не, ан­да йөр­гән каз­лар, кич урам ту­ты­рып кайт­кан авыл кө­түе. Диң­гез бу­ен­да яшә­гән ма­лай­га авыл­ның кеч­ке­нә сай ел­га­сы, яр бу­ен­да кар­мак то­тып утыр­ган ма­лай­лар бик мә­зәк то­ел­ды. Ту­ган­на­ры, өй­дән-өй­гә ку­нак­ка ча­кы­рып, бик тәм­ле ри­зык­лар бе­лән сый­лау­ла­ры, күп­сан­лы ба­ла­ла­ры бе­лән нин­ди­дер уен­нар уй­нау­ла­ры ки­но­да­гы ке­бек күз ал­дын­да то­ра, бик дул­кы­лан­дыр­гыч баш­ка дөнья бу­лып то­е­ла... Ан­да бар да га­ди, ку­нак­чыл, җы­лы мө­нә­сә­бәт...
Бу ис­тә­лек­ләр та­мыр­ла­ры буй­лап ак­кан ка­нын­да­гы та­тар­лы­гын уят­ты ин­де әл­лә, та­тар кы­зы бе­лән та­ны­ша­сы кил­де.
Яңа фикерләр
Ал­су дус­ты­ның кыс­ка гы­на бу­лып ал­ган ро­ма­нын бел­сә дә, Сә­ли­мә бе­лән Ос­кар ара­сын­да­гы хәл­ләр­не, бо­зы­лы­шу­ла­ры­ның сә­бә­бен аң­лап бе­тер­мә­де. Сә­ли­мә зар­ла­ныр­га ярат­мый, үзен кыз­ган­ды­ра­сы кил­ми, шу­ның өчен авы­руы ту­рын­да бер­кем­гә дә сөй­лә­гә­не юк, лә­кин яшер­ми дә, аның авы­ру­ын якын дус­ла­рын­нан баш­ка, күп­лә­ре бел­ми­ләр дә. Мә­хәб­бәт­тән янып, га­зап­ла­нып йө­рү­лә­ре дә үз «сан­ды­гын­да» бик­лә­неп кал­ды.
Лон­дон бе­лән сөй­ләш­кән­нән соң, Ал­су, ха­тын-кыз­лар­га хас кы­зык­сы­ну бе­лән, абый­сы­ның ки­та­бын кыс­ты­рып, еге­те бе­лән таш­лаш­кан дус­ты­на «дим­че» бу­лып кит­те.
«Ту­ры­дан бәр­мә­де» ин­де, го­рур­лы­гын бе­лә бит, үп­кә­лә­тү­дән ку­рык­ты. Сүз уңа­ен ту­ры ки­те­реп, абый­сын­нан сә­лам тап­шыр­ды.
– Се­ре­жа­ның ки­та­бы кил­де, укып чык­тым. Те­лә­сәң, си­ңа кал­ды­рам.
Сә­ли­мә дус­ты­ның дип­ло­ма­ти­я­сен си­зен­де. Аның бу ту­ры­да уй­лый­сы да, сөй­лә­шә­се дә кил­ми, бер­кем бе­лән дә ара­ла­шыр­га те­лә­ми. Аңа бер ачы тәҗ­ри­бә җит­те ин­де... Ар­ты­гы бе­лән... Дус­ты­ның хә­те­ре кал­ма­сын өчен ге­нә:
– Кал­дыр, ка­ни­кул­да әл­лә ни эш юк бит, ка­рап чы­гар­мын, – ди­де.
* * *
Дус­тын озат­кач, те­ге ки­тап­ны ка­рап чы­гар­га уй­ла­ды. Ки­тап ты­шын­да­гы рә­сем кол­лаж фор­ма­сын­да эш­лән­гән: джинс ту­кы­ма­га Анг­лия кар­та­сы ясал­ган, аның өс­тен­дә ко­ро­ле­ва Ели­за­ве­та порт­ре­ты төш­кән ал­тын тәң­кә­ләр ята. Аң­ла­шы­ла, чит ил­гә ки­тү­че­ләр­нең кү­бе­се «ал­тын бо­зау» эз­ләп ки­тә. Тыш­лык­ның бе­рен­че би­тен­дә ав­тор­ның фо­тог­ра­фи­я­се һәм аның ту­рын­да кыс­ка­ча бе­леш­мә. Су­рә­тен күр­гәч, кыз ап­ты­ра­ды: чит ил­дә эмиг­рант бу­лып йөр­гән, ан­самбль оеш­тыр­ган, ки­тап­лар чы­гар­ган ке­ше, як­ты күз­лә­рен киң ачып, дөнь­я­га га­җәп­лә­неп, исе ки­теп, ма­лай­лар­ча ка­рап то­ра! Зәң­гәр күз­лә­ре ба­ла­лар­ча са­дә, шат!
«...Экс­цент­рич­ный ро­ман­тик, ам­би­ци­оз­ный кре­а­ти­вист, че­ло­век, ко­то­рый ни­ког­да не ос­та­нав­ли­ва­ет­ся на дос­тиг­ну­том», – дип яз­ган ре­цен­зент. Ул ва­кыт­та егет­кә егер­ме бер яшь бул­ган.
Тор­мыш­ның шат­лы­гын да, ачы­сын да та­ты­ган кыз уй­га кал­ды. Ро­ман­тик... Ан­дый ке­ше го­мер буе ро­ман­тик бу­лып ка­ла ала ми­кән? Авыр­лык­лар, бә­хет­сез­лек­ләр кил­сә, ниш­ләр? Тор­мыш аяу­сыз да бу­ла... Зур бул­ма­ган ки­тап­ны – эмиг­рант­ның чит ил­дә күр­гән­нә­рен кы­зык­сы­нып укып чык­ты. Әл­лә нин­ди ма­җа­ра­лар бул­ма­са да, оч­ра­ган кы­ен­лык­лар­га би­реш­мә­гән егет­нең үҗәт­ле­ген бә­я­лә­де. Ты­ныч, ар­тык зур тет­рә­нү­ләр­сез ге­нә яшә­сә дә, ул тор­мы­шын­нан ка­нә­гать тү­гел, үз уры­нын эз­ли... Нәр­сә­ләр үз­гәр­де икән ан­нан соң? Ком­по­зи­тор, му­зы­кант, ша­гыйрь, ди аны Ал­су. Ди­мәк, хы­ял­ла­ры тор­мыш­ка аш­кан. Бә­хет­ле.
Бә­хет... Нәр­сә соң ул?... Кем бел­сен... Әле бар ул, әле юк... Сә­ли­мә бә­хет­ле иде... Авы­руы ар­ка­сын­да бә­хе­тен югалт­ты... Ул бә­хет­сез ме­ни?
Мә­хәб­бә­те­нең ая­ныч миз­гел­лә­ре су­ы­на төш­кәч, кыз, бул­ган­нар­ны ис­кә алып, ана­лиз­лау хә­ле­нә кил­де. Ул бә­хет­сез тү­гел! Бе­рен­че­дән, аның ярат­кан әти-әни­се, сең­ле­се бар; икен­че­дән, ул исән, шу­шы ма­тур дөнь­я­да яши, яшә­я­чәк! Әнә Кә­ри­мә апа ди­а­бе­ты бе­лән тук­сан­га җит­кән! Өчен­че­дән, үз фи­ке­ре бул­ма­ган кур­как ад­во­кат бе­лән бә­хет­ле бу­лыр иде ми­кән? Көн­нәр­дән бер­көн та­гын хы­я­нәт ит­мәс, дип ыша­нып бу­ла­мы? Дүр­тен­че­дән, бәл­ки әле аны ал­да чын мә­хәб­бәт кө­тә­дер! Ул яшь, сөй­кем­ле! Бе­лем­ле! Бер ел­дан дип­лом ала­чак! Ал­лаһ бир­сә!
* * *
«Бар да үтә, мо­ны­сы да үтә­чәк», – дип язылган диләр Сө­ләй­ман пат­ша балдагына... Ал­тын яф­рак­лар си­бел­гән яң­гыр­лы ок­тябрь ки­чен­нән соң, яр­ты ел үтеп кит­кән.
Җы­лы җил­лә­ре, сап-са­ры хуш ис­ле ми­мо­за­ла­ры, тюль­пан­на­ры бе­лән си­ге­зен­че март бәй­рә­ме җит­те. Ка­зан­ның чә­чәк ки­бет­лә­ре­нә нин­ди ге­нә эк­зо­тик чә­чәк­ләр кай­та­рып ту­тыр­ма­ды­лар!
Баш­ка бер бәй­рәм дә бу ка­дәр ма­тур бу­ла ал­мый! Ыгы-зы­гы, чә­чәк­ләр, бү­ләк­ләр, кот­лау­лар! Сый-хөр­мәт! Шат­лык!!! Без­нең ил­дә Со­вет­лар за­ма­нын­да киң та­рал­ган бу бәй­рәм баш­ка Ев­ро­па ил­лә­рен­дә бил­ге­лән­ми дә бу­гай. Рә­сәй­дә мес­кен ха­тын-кыз га­и­лә­сен­дә дә, җәм­гы­ять­тә дә го­мер­гә изе­леп яшә­гән­гә, шу­лай кай­нар ка­бул ител­гән­дер...
Әм­ма бәй­рәм­нәр кем­нәр­гә­дер га­дә­ти көн­нәр­гә ка­ра­ган­да да үзәк өз­геч моң­су. Ял­гыз­лар­га... Бәй­рәм бү­ләк­лә­ре, чә­чәк­ләр, кот­лау­лар да Сә­ли­мә­не ул моң­нан ара­лый ал­ма­ды.
Сә­ли­мә хас­та­ха­нә­дән чык­кач, Ил­шат бе­лән Га­лия өй­дә кыз­ла­ры бе­лән күб­рәк бу­лыр­га, ара­ла­шыр­га, нин­ди дә бул­са кә­еф кү­тә­рер­лек ча­ра та­бар­га ты­рыш­ты­лар. Элег­рәк үзен­нән-үзе кү­ңел­ле ки­чә­ләр ки­леп чы­га иде.
Си­ге­зен­че март бәй­рә­ме­нә Ил­шат­ның апа­ла­рын га­и­лә­лә­ре бе­лән Ка­зан­га ку­нак­ка ча­кыр­ды­лар. Якын ту­ган­нар бе­лән оч­ра­шу олы сө­е­неч, шат­лык бул­ды. Кеч­ке­нә­дән һәр ка­ни­кул­да авыл­да апа­ла­ры­ның ба­ла­ла­ры бе­лән бер­гә уй­нап үс­кән кыз­лар ба­ла чак­ның кү­ңел­ле миз­гел­лә­рен ис­кә тө­шер­де­ләр. Бу оч­ра­шу то­таш му­зы­ка ки­чә­лә­ре­нә әй­лән­де, кыз­лар җыр­ла­ды, Ил­шат бе­лән Ләй­сән апа­сы дүрт кул­да фор­те­пи­а­но­да уй­на­ды­лар, Га­лия бе­лән ги­та­ра­да уй­нап, бер­гә­ләп җыр­ла­ды­лар.
Бәй­рәм­нән соң Сә­ли­мә му­зы­ка бе­лән еш­рак шө­гыль­лә­нә баш­ла­ды... Өй­дә му­зы­ка яң­гы­рау, шат­лык­лы көй­ме ул, моң­су­мы, кү­ңел­нең сау, та­за, саф бу­луы ту­рын­да сөй­ли. Мо­ның яше­рен се­ре дә бар...
Дус­ты Ал­су, үз ди­гә­нен итеп, җае чык­кан са­ен, сүз­не Лон­дон­да­гы абый­сы­на бо­ра баш­ла­ды.
– Се­ре­жа ки­та­бы ту­рын­да си­нең фи­кер бе­лән кы­зык­сын­гач, мин аңа си­нең элект­рон­ка­ны җи­бәр­дем, ачу­лан­ма ин­де! – дип, Сә­ли­мә­нең һу­шын ал­ды.
– И-и юләр! Баш­ны бе­те­рә­сең икән! Кем син­нән со­ра­ган?! Ми­не та­ны­шыр­га те­ли дип уй­ла­ган­дыр ин­де!
– Уй­ла­мый! Ул үзе со­ра­ды!
 

Роза Хәбибуллина

Фото: pixabay.com

Повестьның ахырын тулысынча журналыбызның май (№5, 2019) санында укый аласыз.